Maharashtra State Board 8th Standard [इयत्ता ८ वी] History and Civics [इतिहास व नागरिकशास्त्र] Syllabus - Free PDF Download
Maharashtra State Board Syllabus 2025-26 8th Standard [इयत्ता ८ वी]: The Maharashtra State Board 8th Standard [इयत्ता ८ वी] History and Civics [इतिहास व नागरिकशास्त्र] Syllabus for the examination year 2025-26 has been released by the MSBSHSE, Maharashtra State Board. The board will hold the final examination at the end of the year following the annual assessment scheme, which has led to the release of the syllabus. The 2025-26 Maharashtra State Board 8th Standard [इयत्ता ८ वी] History and Civics [इतिहास व नागरिकशास्त्र] Board Exam will entirely be based on the most recent syllabus. Therefore, students must thoroughly understand the new Maharashtra State Board syllabus to prepare for their annual exam properly.
The detailed Maharashtra State Board 8th Standard [इयत्ता ८ वी] History and Civics [इतिहास व नागरिकशास्त्र] Syllabus for 2025-26 is below.
Academic year:
Maharashtra State Board 8th Standard [इयत्ता ८ वी] History and Civics [इतिहास व नागरिकशास्त्र] Revised Syllabus
Maharashtra State Board 8th Standard [इयत्ता ८ वी] History and Civics [इतिहास व नागरिकशास्त्र] and their Unit wise marks distribution
Maharashtra State Board 8th Standard [इयत्ता ८ वी] History and Civics [इतिहास व नागरिकशास्त्र] Course Structure 2025-26 With Marking Scheme
Advertisements
Advertisements
Advertisements
Syllabus
Maharashtra State Board 8th Standard [इयत्ता ८ वी] History and Civics [इतिहास व नागरिकशास्त्र] Syllabus for Chapter 1: इतिहास : आधुनिक भारताचा इतिहास
1 इतिहासाची साधने
- इतिहासाची साधने
- इतिहासाची भौतिक साधने
- परिचय
- इमारती व वास्तू
- संग्रहालये आणि इतिहास
- पुतळे आणि स्मारके
- इतिहासाची लिखित साधने
- वृत्तपत्रे आणि नियतकालिके
- प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया (PTI)
- टपाल तिकिटे
- नकाशे व आराखडे
- इतिहासाची मौखिक साधने
- प्रेरणादायक गीते
- पोवाडे
- दृक्, श्राव्य आणि दृक्-श्राव्य साधने
- छायाचित्रे
- ध्वनिमुद्रणे
- चित्रपट
2 युरोप आणि भारत
- युरोप आणि भारताचा परिचय
- प्रबोधनयुग
- धर्मसुधारणा चळवळ
- भौगोलिक शोध
- युरोपातील वैचारिक क्रांती
- राजकीय क्षेत्रातील क्रांती
- अमेरिकन स्वातंत्र्ययुद्ध
- फ्रेंच राज्यक्रांती
- फ्रेंच राज्यक्रांतीचा परिचय
- उद्रेकाची कारणे
- फ्रेंच राज्यक्रांतीचे घटनाक्रम
- फ्रेंच राज्यक्रांतीचे परिणाम
- क्रांतीनंतरचा कालखंड
- नेपोलियन बोनापार्ट
- औद्योगिक क्रांती
- भांडवलशाहीचा उदय
- वसाहतवाद
- साम्राज्यवाद
- ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीचा भारतातील साम्राज्यवाद
- इंग्रज व फ्रेंच संघर्ष
- पहिले कार्नाटिक युद्ध (१७४६ - ४८)
- दुसरे कार्नाटिक युद्ध (१७४९ - ५४)
- तिसरे कार्नाटिक युद्ध (१७५६ - ६३)
- बंगालमध्ये ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीच्या सत्तेचा पाया
- प्लासीची लढाई (१७५७)
- बक्सरची लढाई (१७६४)
- इंग्रज-म्हैसूर संघर्ष
- पहिले इंग्रज-म्हैसूर युद्ध (१७६७ - ६९)
- दुसरे इंग्रज-म्हैसूर युद्ध (१७८० - ८४)
- तिसरे इंग्रज-म्हैसूर युद्ध (१७९० - ९२)
- चौथे इंग्रज-म्हैसूर युद्ध (१७९९)
- सिंधवर इंग्रजांचा ताबा
- शीख सत्तेचा पाडाव
3 ब्रिटिश सत्तेचे परिणाम
- ईस्ट इंडिया कंपनीची स्थापना
- इंग्रज-मराठा युद्धे
- पहिले इंग्रज-मराठा युद्ध (१७७५-८२)
- दुसरे इंग्रज-मराठा युद्ध (१८०३-०५)
- तिसरे इंग्रज-मराठा युद्ध (१८१७-१८)
- तैनाती फौज
- मुख्य वैशिष्ट्ये
- इंग्रजांसाठी फायदे
- संस्थानिक राज्यांच्या त्रुटी
- छत्रपती प्रतापसिंह
- ब्रिटिश सत्तेचे भारतावरील परिणाम
- दुहेरी राज्यव्यवस्था
- पार्लमेंटने केलेले कायदे
- मुलकी नोकरशाही
- लष्करी व पोलीस दल
- न्यायव्यवस्था
- कायद्यापुढील समानता
- इंग्रजांची आर्थिक धोरणे
- जमीन महसूलविषयक धोरण
- नव्या जमीन महसूलव्यवस्थेचे परिणाम
- शेतीचे व्यापारीकरण
- दुष्काळ
- वाहतूक व दळणवळण व्यवस्थेत सुधारणा
- भारतातील जुन्या उद्योगधंद्यांचा ऱ्हास
- भारतात नव्या उद्योगधंद्यांचा विकास
- सामाजिक व सांस्कृतिक परिणाम
4 १८५७ चा स्वातंत्र्यलढा
- १८५७ पूर्वीचा संघर्ष
- १८५७ च्या स्वातंत्र्य लढ्याची कारणे
- १८५७ च्या संघर्षाची कारणे
- राजकीय कारणे
- सामाजिक-धार्मिक कारणे
- आर्थिक कारणे
- हिंदी सैनिकांतील असंतोष
- तात्कालिक कारण
- १८५७ चा स्वातंत्र्यलढा
- वणवा पेटला
- लढ्याची व्याप्ती
- लढ्याचे नेतृत्व
- बीमोड
- लढा अयशस्वी होण्याची कारणे
- लढ्याचा प्रसार भारतभर झाला नाही
- सर्वमान्य नेत्याचा अभाव
- राजे-रजवाड्यांच्या पाठिंब्याचा अभाव
- लष्करी डावपेचांचा अभाव
- आंतरराष्ट्रीय परिस्थिती इंग्रजांना अनुकूल
- स्वातंत्र्यलढ्याचे परिणाम
- ईस्ट इंडिया कंपनीची राजवट संपली
- राणीची जाहीरनाम
- भारतीय लष्कराची पुनर्रचना
- धोरणात्मक बदल
5 सामाजिक व धार्मिक प्रबोधन
- धर्मसुधारणा व समाजसुधारणेचे पर्व
- ब्राह्यो समाज
- प्रार्थना समाज
- सत्यशोधक समाज
- आर्य समाज
- रामकृष्ण मिशन
- शीख समाजातील सुधारणा
- स्त्रीविषयक सुधारणा
- मुस्लिम समाजातील सुधारणा चळवळ
- हिंदू समाजातील चळवळ
6 स्वातंत्र्य चळवळीच्या युगास प्रारंभ
- राष्ट्रवादाचा उदय
- परिचय
- ब्रिटिश राजवटीतील प्रशासकीय केंद्रीकरण
- आर्थिक शोषण
- पाश्चात्य शिक्षण
- भारताच्या प्राचीन इतिहासाचा अभ्यास
- वृत्तपत्रांचे कार्य
- भारतीय राष्ट्रीय सभेची स्थापना
- राष्ट्रीय सभेची उद्दिष्टे
- मवाळ युग (१८८५-१९०५)
- जहाल युग (१९०५-१९२०)
- बंगालचे फाळणी
- हिंदू-मुस्लिम फूट
- वंगभंग चळवळ
- बंगालमधील बहिष्कार आणि स्वदेशी चळवळ (१९०५–१९११)
- वंगभंग चळवळ
- लोकांचा प्रतिसाद
- वंगभंग चळवळीचा प्रभाव
- राष्ट्रीय सभेची चतु:सूत्री
- जहाल व मवाळ यांच्यातील मतभेद
- ब्रिटिश सरकारची दडपशाही
- मुस्लिम लीगची स्थापना
- मॉर्ले-मिंटो कायदा
- लखनौ करार
- परिचय
- लखनौ कराराला कारणीभूत परिस्थिती
- होमरूल चळवळ (१९१६–१९१८)
- होमरूल चळवळीची उद्दिष्टे
- लखनौ करार (१९१६)
- ब्रिटिशांचा प्रतिसाद
- पहिल्या महायुद्ध व भारत
- मोंटेग्यू-चेम्सफोर्ड कायदा
7 असहकार चळवळ
- गांधीजींचे दक्षिण आफ्रिकेतील कार्य
- गांधीजींचे भारतात आगमन
- सत्याग्रहाची तत्त्वज्ञान
- भारतातील गांधीजींचे सुरुवातीचे सत्याग्रह
- चंपारण्य सत्याग्रह
- खेडा सत्याग्रह
- अहमदाबादचा कामगार लढा
- रौलेट कायद्याविरुद्ध सत्याग्रह
- जालियनवाला बाग हत्याकांड
- खिलाफत चळवळ (१९१९-१९२२)
- असहकार चळवळ (१९१९-१९२२)
- करबंदी मोहीम आणि संयम चळवळ
- स्वराज्यवादी-न्यायवादी संघर्ष
- सुब्बारायण मंत्रालय
- सायमन आयोगावर बहिष्कार
- स्वराज्य पक्ष
- सायमन कमिशन
- नेहरू अहवाल
- पूर्ण स्वराज्याची मागणी
8 सविनय कायदेभंग चळवळ
- सविनय कायदेभंग सुरू होण्याची कारणे
- पेशावर सत्याग्रह
- सोलापूर सत्याग्रह
- धारसाणा सत्याग्रह
- बाबू गेनू यांचे बलिदान
- गोलमेज परिषद
- पहिली गोलमेज परिषद
- गांधी-आयर्विन करार
- दुसरी गोलमेज परिषद
- पुणे करार
- तिसरी गोलमेज परिषद
- सविनय कायदेभंगाची दुसरी फेरी
9 स्वातंत्र्यलढ्याचे अंतिम पर्व
- स्वातंत्र्यलढ्याचे अंतिम पर्व
- १९३५ चा कायदा
- प्रांतिक मंत्रिमंडळे
- क्रिप्स योजना
- दुसरे महायुद्ध आणि राष्ट्रीय सभा
- छोडो भारत चळवळ
- छोडो भारत ठराव
- जनआहंदोलनाला प्रारंभ
- भूमिगत चळवळ
- प्रतिसरकारांची स्थापना
- चलेजाव चळवळीचे महत्त्व
- भारतीय राष्ट्रीय सेना (आझाद हिंद सेना)
- टोकियो परिषदेचे आयोजन
- बँकॉक परिषदेचे आयोजन
- आझाद हिंद सेनेची उद्दिष्टे
- स्वतंत्र भारताच्या अंतरिम सरकारची स्थापना
- आझाद हिंद सेनेची निर्मिती
- आझाद हिंद सेनेचा पराक्रम
- भारतीय नौदल व विमान दलातील उठाव
10 सशस्त्र क्रांतिकारी चळवळ
- सशस्त्र क्रांतिकारी चळवळ
- वासुदेव बळवंत फडके
- चाफेकर बंधू
- अभिनव भारत
- बंगालमधील क्रांतिकारी चळवळ
- इंडिया हाऊस
- गदर चळवळ
- काकोरी कट
- हिंदुस्तान सोशॅलिस्ट रिपब्लिकन असोसिएशन
- चिटगाव शस्त्रागारावरील हल्ला
11 समतेचा लढा
- समतेसाठी लढाचा परिचय
- शेतकरी चळवळ
- कामगार संघटन
- समाजवादी चळवळ
- स्त्रियांची चळवळ
- दलित चळवळ
12 स्वातंत्र्यप्राप्ती
- वेव्हेल योजना
- त्रिमंत्री योजना
- प्रत्यक्ष कृतिदिन
- हंगामी सरकारची स्थापना
- माउंटबॅटन योजना
- भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा
- स्वातंत्र्यप्राप्ती परिचय
13 स्वातंत्र्यलढ्याची परिपूर्ती
- स्वातंत्र्यलढ्याची परिपूर्ती
- संस्थानांचे भारतात विलीनीकरण
- जुनागडचे विलीनीकरण
- हैदराबाद मुक्तिसंग्राम
- हैदराबाद मुक्तिसंग्रामातील मराठवाड्याचे योगदान
- काश्मीरची समस्या
- फ्रेंच वसाहतींचे विलीनीकरण
- गोवामुक्ती लढा
14 महाराष्ट्र राज्याची निर्मिती
- महाराष्ट्र राज्याची निर्मिती
- संयुक्त महाराष्ट्र परिषद
- दर कमिशन
- जे.व्ही.पी.समिती (त्रिसदस्य समिती)
- राज्य पुनर्रचना आयोग
- नागपूर करार
- प्रत्यक्ष संघर्षाला सुरुवात
- संयुक्त महाराष्ट्र समितीची स्थापना
Maharashtra State Board 8th Standard [इयत्ता ८ वी] History and Civics [इतिहास व नागरिकशास्त्र] Syllabus for Chapter 2: नागरिकशास्त्र : संसदीय शासनपद्धती
1 संसदीय शासन पद्धतीची ओळख
- संसदीय शासन पद्धतीचा परिचय
- संसदीय शासनपद्धती
- संसदीय शासनपद्धती आपण का स्वीकारली?
- अध्यक्षीय शासनपद्धती
2 भारताची संसद
- भारतीय संसद
- लोकसभा
- कार्यकाळ
- संरचना
- सदस्यत्वासाठी पात्रता
- सदस्यत्वाचे अपात्रता
- जागा रिक्त होणे
- राज्यसभा
- संरचना − नामनिर्देशित आणि निवडून आलेले सदस्य
- निवड प्रक्रिया
- कार्यकाळ
- सदस्यत्वासाठी पात्रता
- सदस्यत्वाचे अपात्रता
- सभापती
- संसदाचे कार्ये
- कायद्यांची निर्मिती
- मंत्रिमंडळावर नियंत्रण
- संविधान दुरुस्ती
- लोकसभेचे अध्यक्ष
- निवड
- उपाध्यक्ष
- राज्यसभेचे सभापती
- संसद कायदे कसे तयार करते?
- आर्थिक आणि सामान्य विधेयक
- पहिले वाचन
- दुसरे वाचन
- तिसरे वाचन
3 केंद्रीय कार्यकारी मंडळ
- केंद्रीय कार्यकारी मंडळ
- संघशासनाची रचना
- राष्ट्रपती
- राष्ट्रपतींचे अधिकार आणि स्थान
- प्रधानमंत्री आणि मंत्रिमंडळ
- प्रधानमंत्र्यांची कार्ये
- मंत्रिमंडळाची कार्ये
- संसद मंत्रिमंडळावर कसे नियंत्रण ठेवते ?
- चर्चा आणि विचारविनिमय
- प्रश्‍नोत्तरे
- प्रहर
- अविश्वासाचा
4 भारतातील न्यायव्यवस्था
- भारतातील न्यायव्यवस्था
- न्यायमंडळाची रचना
- सर्वोच्च न्यायालय
- न्यायालयीन सक्रियता
- उच्च न्यायालय
- जिल्हा व दुय्यम न्यायालये
- भारतातील कायदा पदधतीच्या शाखा
- दिवाणी कायदा
- फौजदारी कायदा
5 राज्यशासन
- राज्यशासन
- राज्यशासनाचे विधिमंडळ
- विधानसभा (खालचे सभागृह)
- विधान परिषद (वरचे सभागृह)
- महाराष्ट्राचे विधिमंडळ
- विधान सभा
- विधानसभेचे अध्यक्ष
- विधान परिषद
- महाराष्ट्राचे कार्यकारी मंडळ
- राज्यपाल
- मुख्यमंत्री व मंत्रिमंडळ
- मुख्यमंत्र्यांची कार्ये
- मंत्रिमंडळाची निर्मिती
- खातेवाटप
- खात्यांमध्ये समन्वय
- राज्याचे नेतृत्व
6 नोकरशाही
- नोकरशाही
- नोकरशाहीचे स्वरूप
- कायमस्वरूपी यंत्रणा
- राजकीयदृष्ट्या तटस्थ
- अनामिकता
- भारतातील नोकरशाहीचे महत्त्व
- परिचय
- सनदी सेवांचे प्रकार
