Maharashtra State Board 10th Standard Board Exam [इयत्ता १० वी] Science and Technology 1 [विज्ञान आणि तंत्रज्ञान १] Syllabus - Free PDF Download
Maharashtra State Board Syllabus 2025-26 10th Standard Board Exam [इयत्ता १० वी]: The Maharashtra State Board 10th Standard Board Exam [इयत्ता १० वी] Science and Technology 1 [विज्ञान आणि तंत्रज्ञान १] Syllabus for the examination year 2025-26 has been released by the MSBSHSE, Maharashtra State Board. The board will hold the final examination at the end of the year following the annual assessment scheme, which has led to the release of the syllabus. The 2025-26 Maharashtra State Board 10th Standard Board Exam [इयत्ता १० वी] Science and Technology 1 [विज्ञान आणि तंत्रज्ञान १] Board Exam will entirely be based on the most recent syllabus. Therefore, students must thoroughly understand the new Maharashtra State Board syllabus to prepare for their annual exam properly.
The detailed Maharashtra State Board 10th Standard Board Exam [इयत्ता १० वी] Science and Technology 1 [विज्ञान आणि तंत्रज्ञान १] Syllabus for 2025-26 is below.
Academic year:
Maharashtra State Board 10th Standard Board Exam [इयत्ता १० वी] Science and Technology 1 [विज्ञान आणि तंत्रज्ञान १] Revised Syllabus
Maharashtra State Board 10th Standard Board Exam [इयत्ता १० वी] Science and Technology 1 [विज्ञान आणि तंत्रज्ञान १] and their Unit wise marks distribution
Maharashtra State Board 10th Standard Board Exam [इयत्ता १० वी] Science and Technology 1 [विज्ञान आणि तंत्रज्ञान १] Course Structure 2025-26 With Marking Scheme
| # | Unit/Topic | Weightage |
|---|---|---|
| 1 | गुरुत्वाकर्षण | |
| 2 | मूलद्रव्यांचे आवर्ती वर्गीकरण | |
| 3 | रासायनिक अभिक्रिया व समीकरणे | |
| 4 | विद्युतधारेचे परिणाम | |
| 5 | उष्णता | |
| 6 | प्रकाशाचे अपवर्तन | |
| 7 | भिंगे व त्यांचे उपयोग | |
| 8 | धातुविज्ञान | |
| 9 | कार्बनी संयुगे | |
| 10 | अवकाश मोहीमा | |
| Total | - |
Advertisements
Advertisements
Advertisements
Syllabus
1 गुरुत्वाकर्षण
- गुरुत्वाकर्षण (Gravitation)
- वर्तुळाकार गती (Circular motion)
- अभिकेंद्री बल (Centripetal force)
- केप्लरचे नियम (Kepler’s Laws)
- केप्लरचा पहिला नियम
- केप्लरचा दुसरा नियम
- केप्लरचा तिसरा नियम
- न्यूटनचा वैश्विक गुरुत्वाकर्षणाचा सिद्धांत (Newton’s universal law of gravitation)
- एकसमान वर्तुळाकार गती / अभिकेंद्री बलाचे परिमाण
- पृथ्वीचे गुरुत्वीय बल (Earth’s gravitational force)
- पृथ्वीचे गुरुत्व त्वरण (Earth’s gravitational acceleration)
- पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील g चे मूल्य
- ‘G’ च्या मूल्यात होणारे बदल
- ‘g’ च्या मूल्यात होणारे बदल
- ‘g’ च्या मूल्यात उंचीनुसार होणारे बदल
- वस्तुमान व वजन
- मुक्त पतन
- गुरुत्वीय स्थितिज ऊर्जा (Gravitational potential energy)
- मुक्तिवेग (Escape velocity)
2 मूलद्रव्यांचे आवर्ती वर्गीकरण
- मूलद्रव्यांचे वर्गीकरण (Classification of elements)
- डोबरायनरची त्रिके (Dobereiner’s Triads)
- न्यूलँड्सच्या अष्टकांचा नियम (Newlands’ Law of Octaves)
- मेंडेलीव्हची आवर्तसारणी (Mendeleev’s Periodic table)
- मेंडेलीव्हची आवर्तसारणी (Mendeleev’s Periodic table)
- मेंडेलीव्हच्या आवर्तसारणीचे गुण (Merits of Mendeleev’s periodic table )
- मेंडेलीव्हच्या आवर्तसारणीतील त्रुटी (Demerits of Mendeleev’s periodic table)
- आधुनिक आवर्ती नियम (Modern Periodic law)
- आधुनिक आवर्ती नियम
- आधुनिक आवर्तसारणीः आवर्तसारणीचे दीर्घ रूप (Modern periodic table: long form of the periodic table)
- आधुनिक आवर्तसारणीची रचना (Structure of the modern periodic table)
- आधुनिक आवर्तसारणी: मूलद्रव्यांचे इलेक्ट्रॉन संरूपण (Modern periodic table: electronic configuration of the elements)
- गण व इलेक्ट्रॉन संरूपण (Groups and electronic configuration)
- आवर्त आणि इलेक्ट्रॉन संरूपण (Periods and electronic configuration)
- आधुनिक आवर्तसारणीतील आवर्ती कल (Periodic trends in the modern periodic table)
- संयुजा (Valency)
- अणु आकारमान (Atomic size)
- धातु-अधातू गुणधर्म (Metallic - Nonmetallic character)
- हॅलोजन कुलातील प्रवणता (Gradation in halogen family)
3 रासायनिक अभिक्रिया व समीकरणे
- रासायनिक अभिक्रिया (Chemical Reaction)
- रासायनिक अभिक्रिया
- अभिक्रियाकारक/अभिकारक
- उत्पादिते
- रासायनिक समीकरणे (Chemical equations)
- रासायनिक अभिक्रियांच्या लेखनाचे नियम
प्रयोग: सोडिअम क्लोराइड व सिल्व्हर नायट्रेटची अभिक्रिया.
- रासायनिक समीकरणांचे संतुलन करणे
- संतुलित समीकरण
- संतुलित समीकरण
- रासायनिक समीकरण संतुलित करण्याच्या पायऱ्या
- रासायनिक अभिक्रियांचे प्रकार (Types of chemical reactions)
- संयोग अभिक्रिया (Combination reaction)
- प्रयोग: अमोनिआ वायू व हायड्रोजन क्लोराइड वायू यांच्यातील अभिक्रियेने अमोनिअम क्लोराइड हा क्षार वायूरुपात तयार होतो.
- प्रयोग: मॅग्नेशिअम वऑक्सिजन यांचा संयोग होऊन मॅग्नेशिअम ऑक्साईड हे एकमेव उत्पादित तयार होते.
- प्रयोग: कॅल्शिअम ऑक्साइड व पाणी यांच्या संयोगाने कॅल्शिअम हायड्रॉक्साइड Ca(OH)2 तयार होते.
- अपघटन अभिक्रिया (Decomposition reaction)
- प्रयोग: कॅल्शिअम कार्बोनेटला उष्णता दिली असता त्याचे अपघटन होऊन तयार झालेल्या कार्बन डायऑक्साइड वायूमुळे चुन्याची निवळी दुधी होते.
- विस्थापन अभिक्रिया (Displacement reaction)
- दुहेरी विस्थापन अभिक्रिया (Double displacement reaction)
- प्रयोग: बेरियम सल्फेट आणि सोडियम क्लोराईडची निर्मिती.
- संयोग अभिक्रिया (Combination reaction)
- ऊष्माग्राही आणि ऊष्मादायी प्रक्रिया (Endothermic and Exothermic processes)
- ऊष्माग्राही आणि ऊष्मादायी अभिक्रिया (Endothermic and Exothermic reaction)
- रासायनिक अभिक्रियेचा दर (Rate of chemical reaction)
- रासायनिक अभिक्रियेच्या दरावर परिणाम करणारे घटक (Factors affecting the rate of a chemical reaction)
- ऑक्सिडीकरण व क्षपण (Oxidation and Reduction)
- क्षरण (Corrosion)
- खवटपणा (Rancidity)
4 विद्युतधारेचे परिणाम
- विद्युत परिपथामध्ये ऊर्जेचे स्थानांतरण (Energy transfer in an electric circuit)
- विद्युतधारेचे औष्णिक परिणाम (Heating effects of electric current)
- विद्युतधारेचे चुंबकीय परिणाम (Magnetic effect of electric current)
- उजव्या हाताच्या अंगठ्याचा नियम (Right hand thumb rule)
- विद्युतवाहक तारेच्या एका वेटोळ्यातून (कुंडलातून) विद्युतधारेमुळे निर्माण होणारे चुंबकीय क्षेत्र
- नालकुंतलातून जाणाऱ्या विद्युतधारेमुळे निर्माण होणारे चुंबकीय क्षेत्र (Magnetic field due to a current in a solenoid)
- चुंबकीय क्षेत्रात विद्युतधारा वाहून नेणाऱ्या विद्युतवाहकावरील बल (Force acting on a current carrying conductor in a magnetic field)
- फ्लेमिंगचा डाव्या हाताचा नियम (Fleming’s left hand rule)
- विद्युतचलित्र (Electric Motor)
- विद्युतचुंबकीय प्रवर्तन (Electromagnetic Induction)
- फॅरेडेचा विद्युत प्रवर्तनाचा नियम
- फ्लेमिंगच्या उजव्या हाताचा नियम (Fleming’s right hand rule )
- प्रत्यावर्ती धारा व दिष्ट धारा (Alternating Current (AC) and Direct Current (DC))
- विद्युत जनित्र (Electric Generator)
5 उष्णता
- अप्रकट उष्मा (latent heat)
- पुनर्हिमायन (Regelation)
- पाण्याचे असंगत आचरण (Anomalous behaviour of water )
- दवबिंदू तापमान आणि आर्द्रता (Due point and Humidity)
- उष्णतेचे एकक (Unit of heat)
- विशिष्ट उष्मा धारकता (Specific Heat Capacity)
- उष्णतेची देवाण घेवाण
- विशिष्ट उष्माधारकतेचे मापन (मिश्रण पद्धती) व कॅलरीमापी
6 प्रकाशाचे अपवर्तन
- प्रकाशाचे अपवर्तन (Refraction of light)
- अपवर्तनाचे नियम (Laws of Refraction)
- अपवर्तनांक (Refractive index)
- ताऱ्यांचे लुकलुकणे (Twinkling of stars)
- प्रकाशाचे अपस्‍करण (Dispersion of light)
- आंशिक व पूर्ण आंतरिक परावर्तन (Partial and total internal reflection)
7 भिंगे व त्यांचे उपयोग
- भिंगे (Lenses)
- अपवर्तित किरणांचे रेखन
- बहिर्गोल भिंगाद्वारे मिळणाऱ्या प्रतिमा
- अंतर्गोल भिंगाद्वारे मिळणाऱ्या प्रतिमा
- भिंगांसाठी चिन्‍ह संकेत
- भिंगाचे सूत्र (Lens formula)
- विशालन (Magnification - M)
- भिंगाची शक्‍ती (Power of a lens)
- भिंगांचा संयोग (Combination of lenses)
- मानवी डोळा व त्यातील भिंगाचे कार्य (Human eye and working of its lens)
- दृष्टिदोष व त्‍यावरील उपाय (Defects of vision and their corrections)
- लघुदृष्‍टी किंवा निकट दृष्टिता (Nearsightedness/ Myopia)
- दूरदृष्टिता (Farsightedness/Hypermetropia)
- वृद्ध दृष्टिता (Presbyopia)
- वस्तूचा आभासी आकार (Apparant size of object)
- अंतर्गोल भिंगांचे उपयोग (Use of concave lenses)
- बहिर्गोल भिंगांचे उपयोग (Use of convex lenses)
- साधा सूक्ष्‍मदर्शक (Simple Microscope)
- संयुक्‍त सूक्ष्‍मदर्शक (Compound Microscope)
- दूरदर्शी किंवा दुर्बीण (Telescope)
- प्रकाशीय उपकरणे
- दृष्टिसातत्य (Persistance of vision)
8 धातुविज्ञान
- धातूंचे भौतिक गुणधर्म
- भौतिक गुणधर्म
- प्रयोग १
- प्रयोग २
- अधातूंचे भौतिक गुणधर्म (Physical properties of non-metals)
- धातूंचे रासायनिक गुणधर्म
- धातूंच्या अभिक्रिया
- धातूंची ऑक्सिजनबरोबर होणारी अभिक्रिया
- धातूंची पाण्याबरोबर होणारी अभिक्रिया
- धातूंची आम्लाबरोबर होणारी अभिक्रिया
- धातूंची नायट्रिक आम्लाबरोबर होणारी अभिक्रिया
- धातूंची इतर धातूंच्या क्षारांच्या द्रावणाबरोबर होणारी अभिक्रिया
- धातूंची अभिक्रियाशीलता श्रेणी (Reactivity series of metals)
- धातूंची अधातूंबरोबर होणारी अभिक्रिया
- अधातूंचे रासायनिक गुणधर्म
- आयनिक संयुगे
- धातुविज्ञान (Metallurgy)
- धातूंचा आढळ (Occurrence of metals)
- धातुविज्ञानाची मूलतत्त्वे
- धातुकांचे संहतीकरण (Concentration of ores)
- गुरुत्वीय विलगीकरण पद्धत (Separation based on gravitation)
1. विल्फ्ली टेबल पद्धत (Wilfley table method)
2. जलशक्तीवर आधारित विलगीकरण पद्धत (Hydraulic separation method) - चुंबकीय विलगीकरण पद्धत (Magnetic separation method)
- फेनतरण पद्धत (Froth floatation method)
- अपक्षालन (Leaching)
- गुरुत्वीय विलगीकरण पद्धत (Separation based on gravitation)
- धातूंचे निष्कर्षण (Extraction of metals)
- अभिक्रियाशील धातूंचे निष्कर्षण
- अल्युमिनिअमचे निष्कर्षण
1. बॉक्साइट ह्या धातुकाचे संहतीकरण (Concentration of bauxite ore)
2. अल्युमिनाचे विद्युत अपघटनी क्षपण (Electrolytic reduction of alumina) - मध्यम अभिक्रियाशील धातूंचे निष्कर्षण
- कमी अभिक्रियाशील धातूंचे निष्कर्षण
- अभिक्रियाशील धातूंचे निष्कर्षण
- धातूंचे शुद्धीकरण
- धातुकांचे संहतीकरण (Concentration of ores)
- धातूंचे क्षरण (Corrossion of metals)
- क्षरण प्रतिबंध (Prevention of corrosion)
9 कार्बनी संयुगे
- कार्बनी संयुगांमधील बंध (Bonds in Carbon compounds)
- कार्बन : एक अष्टपैलू मूलद्रव्य
- कार्बन :
- कार्बनचे अष्टपैलू स्वरूप
- कार्बनचा आढळ
- हायड्रोकार्बन: संपृक्त व असंपृक्त (Hydrocarbons: Saturated and Unsaturated)
- कार्बनी संयुगांमधील क्रियात्मक गट (Functional groups in carbon compounds)
- समजातीय श्रेणी (Homologous series)
- कार्बनी संयुगांच्या नामकरण पद्धती
- सामान्य नामकरण पद्धती
- आय. यू. पी. ए. सी पॅक नामकरण पद्धती (IUPAC nomenclature system)
- कार्बनी संयुगांचे रासायनिक गुणधर्म
- ज्वलन (Combusion)
- ऑक्सीडीकरण (Oxidation)
- समावेशन अभिक्रिया (Addition Reaction)
- प्रतियोजन अभिक्रिया (Substitution Reaction)
- ईथेनॉलचे रासायनिक गुणधर्म
- ईथेनॉइक ॲसिडचे रासायनिक गुणधर्म
- महारेणू व बहुवारिके (Macro molecules and Polymers)
10 अवकाश मोहीमा
- अवकाश मोहीमा (Space missions)
- अवकाश मोहीमांची गरज व महत्त्व
- कृत्रिम उपग्रह (Artificial satellite)
- कृत्रिम उपग्रहांचे वर्गीकरण
- कृत्रिम उपग्रहाच्या भ्रमण कक्षा (Orbits of Artificial Satellites)
- उच्च कक्षा (High Earth Orbits) : (भूपृष्ठापासून उंची > 35780 km)
- मध्यम कक्षा (Medium Earth Orbits) : (भूपृष्ठापासून उंची 2000 km ते 35780 km)
- निम्न कक्षा (Low Earth Orbits) : ( भूपृष्ठापासून उंची 180 km ते 2000 km)
- उपग्रह प्रक्षेपक (Satellite Launch Vehicles)
- पृथ्वीपासून दूर गेलेल्या अवकाश मोहिमा (Space missions away from earth )
- चंद्रमोहिमा (Moon missions)
- मंगळ मोहिमा (Mars missions)
- इतर ग्रहांच्या मोहिमा
- भारत व अवकाश तंत्रज्ञान
- अवकाशातील कचरा व त्याचे व्यवस्थापन
