Question

खाली दिलेल्या पर्यायांपैकी योग्य पर्यायाची निवड करून विधान पूर्ण करा व त्याचे स्पष्टीकरण द्या.

शिंबावर्गीय वनस्पती ______ मुळे जास्त प्रमाणात प्रथिनांची निर्मिती करू शकतात.

विकल्प

• मायकोटॉक्झीन्स

• कलिकायन

• रायझोबिअम

Answer 1

शिंबावर्गीय वनस्पती रायझोबिअम मुळे जास्त प्रमाणात प्रथिनांची निर्मिती करू शकतात.

स्पष्टीकरण:

1. रोपांच्या मुळांवरील गाठीत आढळणारे रायझोबिअम हे रोपाकडून कर्बोदकांच्या स्वरूपात अन्न घेतात व त्या बदल्यात रोपास नायट्रेट्स, नायट्राइ्स आणि इतर अमिनो आम्ले यांचा पुरवठा करतात.
2. रायझोबिया हवेतील नायट्रोजनपासून नायट्रोजनची संयुगे बनवतात. पण या नायट्रोजन स्थिरीकरणासाठी त्यांना वाटाणा, सोयाबिन, घेवडा व इतर कडधान्ये अशा शिंबावर्गीय (शेंगा) वनस्पतींची ‘यजमान’ (Host) म्हणून गरज असते. रायझोबियांनी तयार करून दिलेल्या नायट्रोजनयुक्त संयुगामुळेच डाळी, कडधान्ये प्रथिनांचा उत्कृष्ट स्रोत ठरतात.