Advertisements
Advertisements
प्रश्न
खालील विधान वाचून त्याआधारे अनुकूलन संदर्भात परिच्छेद लेखन करा.
वाळवंटात खूप उष्णता आहे.
उत्तर
वाळवंटामध्ये अत्यंत उष्णता आणि कोरडे हवामान असते. या प्रदेशात आढळणाऱ्या प्राणी आणि वनस्पतींमध्ये विशेष अनुकूलने असतात, जी त्यांना अशा कठीण वातावरणात टिकून राहण्यास मदत करतात.
उदाहरणार्थ, कॅक्टस आणि बाभूळ (अकॅशिया) सारख्या वनस्पतींमध्ये उष्ण आणि कोरड्या हवामानाचा सामना करण्यासाठी वेगवेगळ्या सुधारणा झालेल्या असतात. त्यांच्या पानांच्या पृष्ठभागावर जाड क्युटिकल (cuticle) असते, तसेच स्टोमाटा खोल खळग्यात असतात, ज्यामुळे पाण्याचे बाष्पीभवन कमी होते. या वनस्पतींमध्ये एक विशेष प्रकाशसंश्लेषण प्रक्रिया (CAM - Crassulacean Acid Metabolism) असते, ज्यामुळे दिवसा स्टोमाटा बंद राहतात आणि रात्री कार्बन डायऑक्साइड ग्रहण होतो.
याशिवाय, या वनस्पतींची पाने काट्यांमध्ये रूपांतरित झालेली असतात, जेणेकरून पाण्याची हानी कमी होईल आणि प्रकाशसंश्लेषणाचे कार्य झाडाच्या सपाट खोडांद्वारे होईल.
त्याचप्रमाणे, वाळवंटातील प्राण्यांमध्येही काही विशेष अनुकूलने दिसून येतात जसे की, त्यांच्या त्वचेवर जाड आवरण असते, जे पाण्याचे नुकसान टाळते. त्यांच्या लांब पायांवर सपाट आणि गादीसारखे तळवे असतात, जे त्यांना वाळूत चालताना मदत करतात. तसेच, त्यांच्या लांब आणि जाड पापण्या आणि त्वचेच्या घड्या असलेल्या नाकपुड्या असतात, ज्या त्यांना वाळूच्या कणांपासून संरक्षण देतात.
