Question

उतारा वाचून सूचनेनुसार कृती करा.

१. वैशिष्ट्ये लिहा: (२)

1. कृष्णा नदीचा प्रवाह → ______
2. टोपलीत ठेवलेले मूल → ______
3. लेखकाने सुटकेसमधून काढलेली शाल → ______
4. कविवर्य नारायण सुर्वे यांचे कार्यक्रम → ______

पुढे वाईला विश्वकोशाचा अध्यक्ष म्हणून मी गेलो. तिथे नदीकाठच्या प्राज्ञ पाठशाळेच्या खोलीत मी राहत असे. खोलीच्या दक्षिणेकडील खिडक्या कृष्णा नदीच्या चिंचोळ्या प्रवाहावर होत्या. थंडीच्या दिवसात एक बाई माझ्या खिडकीखालील घाटाच्या छोट्या तटावर तिचे छोटे मूल एका टोपलीत ठेवून मासे पकडण्याच्या उद्योगात होती. तिचे बाळ कडाक्याच्या थंडीने कुडकुडत रडत होते; पण आई तिकडे बघतही नव्हती. मला मात्र राहवले नाही. मी सुटकेसमधील ‘पुलकित’ शाल काढली, पाचपन्नास रुपयांच्या नोटा काढल्या व त्या बाईला हाक मारली. खिडकीतून ते सर्व खाली दिले आणि म्हटले, ‘‘त्या बाळाला आधी शालीत गुंडाळ आणि मग मासे मारत बैस.’’ या घटनेची ऊब पुलकित शालीच्या उबेपेक्षा अधिक होती.  कविवर्य नारायण सुर्वे खूप सभा, संमेलने गाजवत. पुढे ते साहित्य संमेलनाचे अध्यक्षही झाले. परिणामत: त्यांच्या कार्यक्रमांना अहोरात्र भरतीच असे. प्रत्येक कार्यक्रमात सन्मानाची शाल व श्रीफळ त्यांना मिळत राही. एकदा ते मला म्हणाले, ‘‘या शाली घेऊन मी आता ‘शालीन’ बनू लागलो आहे.’’

२. प्रत्येकी एका वाक्यांत उत्तरे लिहा: (२)

1. सन्मानाची प्रतीके लिहा.
2. पाचपन्‍नास रुपयांच्या नोटा लेखकाने मासे पकडणाऱ्या बाईला का दिल्या असाव्यात?

३. व्याकरण: 

(i) गटात न बसणारा शब्द ओळखून लिहा: (१)

(अ) ठेवणे, गुंडाळणे, शहाणे, गाजणे → ______

(ब) शाल, कृष्णा, पर्वत, नदी → ______

(ii) अनेकवचन लिहा: (१)

(अ) टोपली - ______

(ब) मासा - ______

४. स्वमत: (२)

लेखक - रा. ग. जाधव यांची संवेदनशीलता जाणवणारे कोणतेही एक 'उदाहरण पाठाच्या आधारे स्पष्ट करा.

Answer 1

१.

1. कृष्णा नदीचा प्रवाह → चिंचोळा
2. टोपलीत ठेवलेले मूल → छोटे मूल
3. लेखकाने सुटकेसमधून काढलेली शाल → पुलकित
4. कविवर्य नारायण सुर्वे यांचे कार्यक्रम → सभा व संमेलने

२.

1. शाल व श्रीफळ ही सन्मानाची प्रतीके आहेत.
2. कारण ती बाई गरीब होती व तिच्या बाळासाठी दूध व खाऊ घ्यावा या उद्देशाने पाचपन्‍नास रुपयाच्या नोटा लेखकाने मासे पकडणाऱ्या बाईला दिल्या.

३. (i)

(अ) शहाणे

(ब) पर्वत

(ii) (अ) टोपली - टोपल्या

(ब) मासा - मासे

४. लेखकाला ओंकारेश्वर मंदिराच्या पूलावर फिरायला जाण्याची सवय होती. असेच एकदा कडक थंडीच्या दिवसात लेखक फिरायला गेले होते तेव्हा त्यांना तेथे एक अशक्त म्हातारा भिक्षेकरी दिसला त्याकडे नीट अंथरूण-पांघरूण नाही असे लेखकाला दिसले. लेखकाने दुसऱ्या दिवशी दोन शाली त्या म्हाताऱ्या भिक्षेकरी माणसास दिल्‍या. लेखकाला वाटेल आपल्याकडे अशा शाली पड़ून आहेत. त्या भिक्षेकरी माणसास त्याचा चांगला उपयोग होईल. त्याचे थंडीपासून रक्षण होईल. यातून लेखकाची संवेदनशील वृत्ती दिसून येते.