Question

स्वातंत्र्यलढ्यातील प्रसिद्ध नेते आणि त्यांची चरित्रे यांविषयी माहिती मिळवून त्यांचे वाचन करा.

Answer 1

स्वतंत्र भारत हे हजारो अज्ञात स्वातंत्र्यसैनिकांचे आणि गांधीजी, नेहरू, पटेल इत्यादी प्रसिद्ध भारतीयांचे योगदान आहे.

1. महात्मा गांधी:
   

   जीवनकाल:	२ ऑक्टोबर १८६९ - ३० जानेवारी १९४८
   जन्मस्थान:	पोरबंदर, गुजरात
   मुख्य योगदान:	अहिंसा सत्याग्रह नागरी अवज्ञा युद्धविरोधी कार्यकर्ता

   
   
   1. महात्मा गांधींचे वडील करमचंद गांधी हे पोरबंदर आणि इतर पश्चिम भारतातील राज्यांमध्ये मंत्री होते. त्यांच्या आई, पुतळीबाई, पूर्णपणे धार्मिक महिला होत्या आणि त्या नियमित उपवास करत.
   2. १३व्या वर्षी महात्मा गांधी यांचे विवाह कस्तुरबा माखनजी, एका व्यापाऱ्याच्या मुलीशी, अरेंज मॅरेजद्वारे झाले.
   3. महात्मा गांधी हे भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीचे प्रमुख नेते होते.
   4. त्यांनी ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध शांततामय नागरी अवज्ञेतून भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीत पुढाकार घेतला.
   5. गांधींनी कायद्याचे शिक्षण घेतले आणि सत्याग्रह, उपोषण व ध्यान यांसारख्या शांततामय मार्गांनी ब्रिटिश संस्थांविरोधात बहिष्कार आयोजित केला.
   6. गांधीजी हिंदू देवता विष्णूची पूजा करत लहानाचे मोठे झाले. त्यांनी जैन धर्माचेही पालन केले. ते अहिंसा, उपवास, ध्यान आणि शाकाहार यावर विश्वास ठेवत होते.
   7. "माझ्या आतला धार्मिक आत्मा एक जिवंत शक्ती बनला," असे त्यांनी धर्माबद्दल लिहिले.
   8. १९१५ मध्ये गांधींनी अहमदाबाद येथे सर्व जातींसाठी खुल्या असलेल्या आश्रमाची स्थापना केली.
   9. गांधींना ‘महात्मा’ किंवा ‘महान संत’ असे संबोधले जात असे.
   10. १८८८ मध्ये, १८ वर्षांचे गांधीजी कायद्याचे शिक्षण घेण्यासाठी लंडन, इंग्लंडला गेले.
   11. १९०६ मध्ये त्यांनी ‘सत्याग्रह’ ("सत्य आणि दृढता") नावाने नागरी अवज्ञेची पहिली मोठी चळवळ सुरू केली.
   12. अनेक वर्षांच्या निषेधानंतर, सरकारने १९१३ मध्ये गांधींसह शेकडो भारतीयांना तुरुंगात टाकले.
   13. १९३० मध्ये त्यांनी ब्रिटिशांच्या मिठाच्या कायद्याविरुद्ध मिठाच्या सत्याग्रहाद्वारे राजकारणात पुनरागमन केले.
   14. हिंदू-मुस्लिम हिंसाचारामुळे १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारत स्वतंत्र झाल्यानंतर परिस्थिती वाईट झाली.
   15. महात्मा गांधींची हत्या हिंदुत्ववादी दहशतवादी नथुराम गोडसेने केली.
2. जवाहरलाल नेहरू:
   

   जीवनकाल:	१४ नोव्हेंबर १८८९ - २७ मे १९६४
   जन्मस्थान:	अलाहाबाद
   मुख्य योगदान:	आदिवासींच्या धर्मनिरपेक्षतेसाठी पंचशील धोरणाची पाच तत्वे. स्वतंत्र भारताचे पहिले पंतप्रधान

   
   
   1. मोतीलाल नेहरू (१८६१–१९३१) हे श्रीमंत वकील होते आणि काश्मिरी पंडित समुदायाशी संबंधित होते. ते जवाहरलाल नेहरूंचे वडील होते. त्यांनी भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे अध्यक्ष म्हणून दोनदा सेवा केली. त्यांची आई स्वरूपराणी थुस्सू (१८६८–१९३८) काश्मिरी ब्राह्मण कुटुंबातील होत्या, आणि त्या लाहोरमध्ये स्थायिक झाल्या होत्या.
   2. नेहरूंनी इंग्लंडमध्ये शिक्षण घेतले आणि नंतर ट्रिनिटी कॉलेज, केंब्रिज येथे कायद्याचे शिक्षण पूर्ण केले.
   3. १९१२ मध्ये भारतात परत आल्यावर त्यांनी वकिली सुरू केली आणि कमला कौल यांच्याशी विवाह केला. त्यांना एक मुलगी झाली – इंदिरा गांधी.
   4. नेहरू १९१९ मध्ये भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसमध्ये सामील झाले.
   5. १९२७ पर्यंत नेहरू ब्रिटिश साम्राज्यापासून पूर्ण स्वातंत्र्यासाठी जोरदार मागणी करणारे प्रभावी आवाज बनले.
   6. १९२० आणि १९३० च्या दशकात त्यांनी नागरी अवज्ञा आंदोलनांमध्ये सक्रिय सहभाग घेतला आणि अनेक वेळा तुरुंगवास भोगला.
   7. १९४२ मध्ये नेहरूंनी गांधीजींच्या 'भारत छोडो' आंदोलनाला पाठिंबा दिला.
   8. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी, स्वातंत्र्य दिनी, नेहरू स्वतंत्र भारताचे पहिले पंतप्रधान झाले.
   9. भारताच्या स्वातंत्र्याच्या पूर्वसंध्येला नेहरूंनी काँग्रेस आणि देशाला “नियतीशी करार” (Tryst with Destiny) या प्रसिद्ध भाषणाद्वारे संबोधित केले.
   10. नेहरूंचे १९६४ मध्ये निधन झाले.
3. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर:

   जीवनकाल:	१४ एप्रिल १८९१ - ६ डिसेंबर १९५६
   जन्मस्थान:	महू, मध्यप्रदेश
   मुख्य योगदान:	‘जातिव्यवस्थेचे निर्मूलन’ हे प्रसिद्ध पुस्तक भारतीय संविधानाची निर्मिती

   1. आंबेडकर यांचा जन्म मध्यप्रदेशातील एका गरिब कुटुंबात झाला. ते रामजी साकपाळ यांचे १४ वे अपत्य होते. रामजी साकपाळ ब्रिटिश भारतीय सैन्यात सुभेदार (अधिकारी) होते.
   2. त्यांचे कुटुंब महार (दलित) 'अस्पृश्य' जातीतील होते.
   3. १८९७ मध्ये, ते बॉम्बे हायस्कूलमध्ये प्रवेश घेणारे पहिले 'अस्पृश्य' विद्यार्थी झाले.
   4. १९०७ मध्ये, ते मुंबई विद्यापीठाशी संलग्न महाविद्यालयात प्रवेश घेणारे पहिले 'अस्पृश्य' विद्यार्थी बनले.
   5. १९०६ मध्ये, त्यांचा विवाह ९ वर्षांच्या रमाबाईशी ठरवला गेला.
   6. त्यांना "बाबासाहेब" म्हणून ओळखले जाते.
   7. त्यांनी कायदा, अर्थशास्त्र आणि राज्यशास्त्र या विषयांमध्ये तज्ज्ञता मिळवली आणि भारतीय आर्थिक विचारात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.
   8. १९१८ मध्ये, ते मुंबईच्या सिडनहॅम कॉलेजमध्ये राजकीय अर्थशास्त्राचे प्राध्यापक झाले. त्यांनी वकील म्हणूनही सेवा दिली.
   9. त्यांची संविधान मसुदा समितीचे अध्यक्ष म्हणून नियुक्ती झाली आणि ते स्वतंत्र भारताचे पहिले कायदा मंत्री बनले.
   10. आंबेडकरांनी अशा संविधानाची निर्मिती केली, ज्यामध्ये गरीब आणि महिलांसाठी विस्तृत नागरी स्वातंत्र्यांचा समावेश होता.
   11. त्यांनी बनवलेल्या भारतीय संविधानात समान हक्क आणि भेदभाव दूर करण्यावर मोठा भर दिला.
   12. ते हिंदू धर्मातील जातीय घटकांचे टीकाकार होते आणि वारंवार त्यांनी धर्म बदलण्याच्या इच्छेबद्दल बोलले.
4. BHAGAT SINGH:
   

   जीवनकाल:	१९०७ - १९३१
   जन्मस्थान:	बंगा, पंजाब
   मुख्य योगदान:	पुस्तके: Why I am An Atheist : An Autobiographical Discourse , The Jail Notebook And Other Writings , Ideas of a Nation

   1. त्यांचे कुटुंब राजकीयदृष्ट्या सक्रिय होते.
   2. ते नास्तिक आणि समाजवादी विचारसरणीचे होते.
   3. त्यांनी म्हटले होते, “माझे जीवन देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी समर्पित केले आहे, ही सर्वात उच्च कोटीची गोष्ट आहे. त्यामुळे आता मला विश्रांती किंवा कोणत्याही सांसारिक इच्छेने आकर्षित केले जाऊ शकत नाही.”
   4. सिख धर्मात जन्मलेल्या भगतसिंग यांना मार्क्सवादी आणि अराजकतावादी तत्त्वज्ञानाने प्रभावित केले, आणि ते भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी, आवश्यक असेल तर हिंसेच्या मार्गाने, समर्पित झाले.
   5. लहानपणापासूनच देशभक्तीचे बीज भगतसिंग यांच्या विचारांमध्ये रुजले होते.
   6. ते वाढत असताना देशभक्तीचे महत्त्व आणि ब्रिटिशमुक्त स्वतंत्र भारताची तीव्र इच्छा यांचा त्यांनी स्वीकार केला.
   7. भगतसिंग हे हिंदुस्थान सोशलिस्ट रिपब्लिकन असोसिएशन (HSRA) चे नेते होते.
   8. १९३१ मध्ये एका ब्रिटिश अधिकाऱ्याच्या हत्येमध्ये त्यांच्या सहभागामुळे त्यांना फाशी दिली गेली.
5. बाळ गंगाधर टिळक:

   जीवनकाल:	२३ जुलै १८५६ - १ ऑगस्ट १९२०
   जन्मस्थान:	रत्नागिरी, महाराष्ट्र
   मुख्य योगदान:	पुस्तके: The Arctic Home in the Vedas (1903) Srimad Bhagvat Gita Rahasya (1915) "स्वराज हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे, आणि तो मी मिळवणारच" हा प्रसिद्ध घोषवाक्य

   1. ते आधुनिक भारताचे मुख्य शिल्पकारांपैकी एक आणि भारतासाठी स्वराज्य किंवा स्वशासनाचे प्रखर समर्थक होते.
   2. त्यांचा प्रसिद्ध घोषवाक्य आहे, "स्वराज हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे, आणि तो मी मिळवणारच."
   3. ते रत्नागिरी, दक्षिण-पश्चिम महाराष्ट्रातील एका छोट्या किनारपट्टीच्या गावात मध्यमवर्गीय चित्पावन ब्राह्मण कुटुंबात जन्मले होते.
   4. १८७९ मध्ये त्यांनी कायद्याची पदवी संपादन केली.
   5. भारताच्या पहिल्या पिढीतील आधुनिक, महाविद्यालयीन शिक्षण घेतलेल्या तरुणांपैकी एक असलेल्या टिळकांनी ब्रिटिशांनी भारतात अवलंबलेल्या शैक्षणिक प्रणालीवर तीव्र टीका केली.
   6. टिळकांनी ‘केसरी’ (मराठी) आणि ‘महरट्टा’ (इंग्रजी) ही दोन वृत्तपत्रे स्थापन केली.
   7. गंगाधर टिळक १८९० मध्ये भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसमध्ये सामील झाले.
   8. दृष्टीकोनातील मूलभूत फरकांमुळे टिळक आणि त्यांच्या समर्थकांना भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस पक्षाच्या जहाल गटाचे नेते म्हणून ओळखले जाऊ लागले.
   9. १९०८-१९१४ या काळात बाळ गंगाधर टिळकांनी म्यानमारमधील मंडाले कारागृहात सहा वर्षांचा कठोर तुरुंगवास भोगला.
   10. टिळकांनी १९१६ मध्ये अखिल भारतीय होमरूल लीग ची स्थापना केली.
   11. जालियनवाला बाग हत्याकांडाच्या अमानुष घटनेमुळे टिळक खूप निराश झाले आणि त्यामुळे त्यांच्या प्रकृतीवर परिणाम झाला.
   12. जुलै १९२० च्या मध्यात त्यांची प्रकृती खालावली आणि १ ऑगस्ट रोजी त्यांचे निधन झाले.
   13. ही माहिती आपल्या स्वातंत्र्यासाठी लढलेल्या काही प्रमुख नेत्यांच्या जीवनचरित्राबद्दल आहे.