Question

आर्थिक राष्ट्रवादाचे स्वरूप सविस्तर लिहा.

Answer 1

आर्थिक राष्ट्रवादाचे स्वरूप म्हणजे परकीय नियंत्रणावर अवलंबित्व कमी करून राष्ट्राच्या आर्थिक हितसंबंधांना प्रोत्साहन देणाऱ्या धोरणे आणि चळवळी. त्याची प्रमुख वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:

• स्वदेशी चळवळ: स्थानिक अर्थव्यवस्था मजबूत करण्यासाठी स्वदेशी वस्तूंचा वापर करण्यास प्रोत्साहन दिले आणि परदेशी वस्तूंचा बहिष्कार घातला.
• स्वदेशी उद्योगांचा विकास: कापड, हस्तकला आणि लघु उद्योग यांसारख्या भारतीय उद्योगांच्या विकासावर भर दिला.
• ब्रिटीश आर्थिक धोरणांचा विरोध: ब्रिटिशांच्या अन्यायकारक व्यापार पद्धती, जादा करआकारणी आणि भारतीय संसाधनांच्या शोषणाचा तीव्र विरोध केला.
• स्वावलंबन (आत्मनिर्भरता): उत्पादनात स्वावलंबी होण्यावर भर दिला आणि परदेशी आयातीवरील अवलंबित्व कमी करण्याचे धोरण राबवले.
• बँकिंग आणि व्यापार क्षेत्राचा विकास: भारतीय मालकीच्या बँका, उद्योग आणि व्यापार जाळे मजबूत करण्यासाठी पाठिंबा दिला, जेणेकरून विदेशी शक्तींचे आर्थिक वर्चस्व कमी होईल.
• कृषी आणि औद्योगिक सुधारणा: उत्पादन वाढीसाठी आधुनिक शेती आणि औद्योगिक तंत्रांचा अवलंब करण्यास प्रोत्साहन दिले.

Answer 2

आर्थिक राष्ट्रवाद म्हणजे एखाद्या राष्ट्राचे अर्थव्यवस्था, उद्योग आणि संसाधनांचे परकीय प्रभावापासून संरक्षण करण्यासाठी केलेले प्रयत्न. स्वयंपूर्णता, आर्थिक स्वातंत्र्य आणि राष्ट्रीय हितसंबंधांना प्रोत्साहन दिले जाते.

आर्थिक राष्ट्रवादाची वैशिष्ट्ये:

1. संरक्षणवाद: परदेशी स्पर्धेपासून स्थानिक उद्योगांचे रक्षण करण्यासाठी, सरकारी शुल्क, आयात निर्बंध आणि अनुदाने स्थापित करतात.
2. स्वावलंबन: स्थानिक उत्पादन आणि वापराला प्रोत्साहन देऊन परदेशी आयात आणि गुंतवणूक कमी करते.
3. राष्ट्रीय संसाधनांवर नियंत्रण: आंतरराष्ट्रीय चोरीला परवानगी देण्याऐवजी देशाच्या अर्थव्यवस्थेसाठी नैसर्गिक संसाधनांचा वापर आणि जतन करते.
4. परदेशी अवलंबित्व कमी करणे: देशांतर्गत उद्योगांना प्रोत्साहन देते आणि आयात आणि बहुराष्ट्रीय कंपन्यांना परावृत्त करते.