Question

खालील उतारा वाचून प्रश्नांची उत्तरे द्या:

विविध प्रकारच्या मानवी वस्तींमध्ये पाडे, खेडी, छोटी शहरे, मोठी शहरे, सर्वदूर ठिकाणे, नगरे आणि नगरांचे समूह समाविष्ट आहेत. काही प्रणालींमध्ये मानवी वस्तीचे शहरी, उपनगरी आणि ग्रामीण केले जातात. उदाहरणार्थ, अमेरिकेतील संयुक्त संस्थानाचा जनगणना विभाग वस्तींचे वर्गीकरण निर्धारीत व्याख्यांच्या आधारे शहरी किंवा ग्रामीण भागांमध्ये करतो. लहान वस्त्या, जसे की पाडे आणि खेड्यांमध्ये, कमी लोकसंख्या आणि सेवांमध्ये प्रवेश मर्यादित आहे. मोठ्या प्रकारच्या वस्ती, जसे शहरे, जास्त लोकसंख्या, उच्च घनता आणि सेवांमध्ये अधिक प्रवेश आहे. उदाहरणार्थ, खेड्यात फक्त एक किंवा दोन सामान्य स्टोअर असू शकतात, तर मोठ्या महानगरात अनेक विशिष्ट स्टोअर आणि चेन स्टोअर असू शकतात. हे फरक निम्न-ऑर्डर सेवा सेटलमेंट आणि उच्च-ऑर्डर सर्व्हिस सेटलमेंट म्हणून ओळखले जातात. मानवी वस्तीची कार्ये देखील भिन्न आहेत कारण भिन्न आहेत कारण बंदरे, बाजारपेठे आणि रिसॉर्ट्स म्हणून सेटलमेंट स्थापित केल्या जाऊ शकल्या. ग्रामीण वसाहतींच्या प्रकारांना शेती, मासेमारी आणि खाणकाम यांच्या निकटतेसारख्या कार्याद्वारे वर्गीकृत केले जाऊ शकतात. एका आर्थिक क्रियाकलापांवर लक्ष केंद्रित केलेल्या सेटलमेंटस एकल कार्यशील सेटलमेंट म्हणतात.

मानवी वस्ती कायम किंवा तात्पुरती असू शकते. उदाहरणार्थ, निर्वासित छावणी ही तात्पुरती वस्ती असते तर शहर कायमस्वरूपी वस्ती असते

(१) वरील भागांत कोणत्या मानवी वस्तीचा उल्लेख आहे?

(२) शहरी व ग्रामीण भागाचे वर्गीकरण कोणत्या आधारावर केले जाते?

(३) ग्रामीण वस्तीत कोणती कार्ये केली जातात?

(४) निम्न-ऑर्डर सेवा आणि उच्च ऑर्डर सेवा सेटलमेंटमधील फरक स्पष्ट करा.

Answer 1

(१) दिलेल्या उताऱ्यात पाडे, खेडी, छोटी शहरे, मोठी शहरे, सर्वदूर ठिकाणे, नगरे आणि नगरांचे समूह ह्या सर्व मानवी वस्तींचा उल्लेख केलेला आहे.   

(२) सेटलमेंटचे वर्गीकरण लोकसंख्या, घनता, उच्च ऑर्डरमध्ये प्रवेश आणि लोअर ऑर्डर सेवा, निवडलेली साइट, कार्ये, कायम किंवा तात्पुरते इत्यादींच्या आधारावर केले जाते.

(३) ग्रामीण वस्तीमध्ये शेती, मासेमारी, खाणकाम, एक किंवा दोन सामान्य स्टोअर ही कामे केली जातात, इत्यादी. 

(४) वस्ती आणि खेड्यांमध्ये कमी लोकसंख्या आणि कमी ऑर्डर सेवांमध्ये प्रवेश मर्यादित आहे. उदाहरणार्थ, खेड्यात फक्त एक किंवा दोन सामान्य स्टोअर असू शकतात. त्यांना लो ऑर्डर सेटलमेंट्स म्हणतात, - मोठ्या महानगरांमध्ये जास्त लोकसंख्या, उच्च घनता आणि उच्च ऑर्डरची अधिक सेवा आहे

- उदाहरणार्थ, मोठ्या महानगरांमध्ये चेन स्टोअर, मॉल्स, विभागीय स्टोअर्स, सुपर मार्केट इत्यादी असू शकतात. त्यांना उच्च ऑर्डर सेटलमेंट म्हटले जाते.