Advertisements
Advertisements
Question
अभिव्यक्ती.
‘पायधूळ झाडा. त्याशिवाय मी तुमचे पाय सोडणार नाही’, या वाक्यांतील लक्ष्यार्थ स्पष्ट करा.
Solution
कृष्णराव जेव्हा पुण्याहून ट्रेनने मुंबईला येत होते, तेव्हा ट्रेनमध्ये त्यांचा एक चाहता भेटला. त्याला जेव्हा कृष्णराव या जुन्याजाणत्या नटवर्याची ओळख पटली, तेव्हा चाहत्याने कृष्णरावांच्या पायावर लोटांगण घातले व कृष्णरावांना घरी येण्याचा आग्रह करू लागला.
प्रस्तुत वाक्य त्या चाहत्याच्या तोंडचे आहे. त्यातील 'पायधूळ' नि 'पाय सोडणार नाही.' या शब्दसमूहांतून शाब्दिक कोटी तर साधलेली आहेच; पण त्यातली गोम अशी आहे की पाय सोडल्या शिवाय कुणीही पायधूळ कसा झाडणार? ही एक मिश्किल लक्ष्यार्थाची पेरणी त्या वाक्यात सहजपणे नाटककाराने केली आहे. 'पायधूळ' व 'पाय' या दोन शब्दांतील मुख्यार्थ बाधित होऊन एक सुंदर 'लक्षणा' येथे साधल्यामुळे, शब्दशक्तीचा हा वेगळा नमुना रसिक प्रेक्षकांना अनभवायास मिळतो
APPEARS IN
RELATED QUESTIONS
कारणे लिहा.
कृष्णराव कोंबड्यांच्या गाडीत बसायला तयार झाले कारण...
थोडक्यात वर्णन करा.
कृष्णराव यांच्या सत्काराचे स्वरूप.
थोडक्यात लिहा.
मुंबईला जात असलेल्या आगगाडीतील प्रसंग.
स्वमत.
‘कंसातील मजकूर नाट्यउतारा समजण्यासाठी उपयुक्त ठरतो’, तुमचे मत लिहा.
स्वमत.
प्रस्तुत नाट्यउताऱ्यातील दिलीप प्रभावळकर यांच्या शाब्दिक विनोद निर्मितीची दोन वैशिष्ट्ये लिहा.
खालील कृती करा.
खालील कृती करा.
खालील कृती करा.
स्पष्ट करा.
शालूवहिनींचे पुत्रप्रेम.
स्पष्ट करा.
सदा व शालूवहिनींच्या जगण्याचे जीवनसत्त्व म्हणजे मोहित.
उताऱ्यातील संवादामधील खालील विधानांचा अर्थ स्पष्ट करा.
नव्या जबाबदारीच्या ओझ्यानं वाकलो.
स्वमत.
शालूवहिनीच्या स्वगतातून मोहितच्या कपड्यांबाबत आलेले विवेचन स्पष्ट करा.
अभिव्यक्ती.
शालूला सदाने का साथ दिली असावी ते स्पष्ट करा.
अभिव्यक्ती.
नाट्यउताऱ्याच्या शेवटाबाबत तुमचे विचार लिहा.
खालील कृती करा.
खालील शब्दसमूहांचा तुम्हांला समजलेला अर्थ स्पष्ट करा.
पपांचा पांगुळगाडा.
खालील शब्दसमूहांचा तुम्हांला समजलेला अर्थ स्पष्ट करा.
मुलांचे चिमणे विश्व
थोडक्यात स्पष्ट करा.
‘जीवनाच्या त्या प्रकाशात न्हाऊन आता मला सुंदर व्हायचं आहे!’, या दिदीच्या विधानाचा अर्थ.
थोडक्यात स्पष्ट करा.
महाराज आणि बेबी यांच्या विचारातील संघर्ष.
थोडक्यात स्पष्ट करा.
नाट्यउताऱ्यातील ‘डॉक्टर’ या पात्राची भूमिका.
स्वमत.
रंगसूचना कथानकातील दुवे कसे जोडतात ते स्पष्ट करा.
अभिव्यक्ती.
राजवाडा आणि नंदनवाडी यांच्यातील अंतर दूर होण्यासाठी त्या काळाचा विचार करून उपाय सूचवा.
अभिव्यक्ती.
प्रस्तुत नाट्यउताऱ्यावरून पु. ल. देशपांडे यांच्या संवादलेखनाची वैशिष्ट्येलिहा.
