Question

भारतातील खेळाच्या साहित्याच्या इतिहासाविषयी माहिती लिहा.

Answer 1

प्रस्तावना: खेळासाठी साहित्याची गरज असते. भारतात प्राचीन काळापासून खेळणी बनवली जात असत.

१. प्राचीन स्थळांच्या उत्खननामध्ये दगड, माती, हाडे आणि शिंगे यांच्यापासून तयार केलेली खेळणी सापडली आहेत. मळलेल्या मातीपासून हाताने किंवा साच्याने ही खेळणी तयार करत असत.

२. प्राचीन काळातील भारतीय साहित्यात बाहुल्यांचा उल्लेख आला आहे.

३. 'कथासरित्सागर' या प्राचीन ग्रंथातही मनोरंजक खेळ व खेळणी यांचे वर्णन आले आहे. यात उडणाऱ्या लाकडी बाहुल्यांचे वर्णन असून कळ दाबताच या बाहुल्या उंच उडत, काही नाचत, तर काही आवाज करत असत असा उल्लेख आहे.

४. शुद्रकाच्या एका नाटकाचे नाव 'मृच्छकटीक' असे असून याचा अर्थ मातीची गाडी असा होतो.

५. भारतातील अनेक भागांत अशा लाकडी बाहुल्या बनवल्या जात असून महाराष्ट्रातील या बाहुल्या रंगीत असत व त्यांना ठकी म्हटले जात असे.

६. इटलीमधील पाँपेई शहराच्या उत्खननामध्ये एक भारतीय हस्तिदंती बाहुली सापडली. ती पहिल्या शतकातील असून यांद्वारे इतिहासकारांनी भारत व रोम यांच्यातील परस्परसंबंधांविषयक अनुमान केले आहे. उत्खननात सापडलेल्या खेळण्यांवरूनही प्राचीन काळच्या देशांच्या संबंधांबाबत माहिती मिळते, हे यावरून दिसून येते.

निष्कर्ष: अशारीतीने, प्राचीन साहित्य आणि उत्खननात सापडलेली खेळणी यांद्वारे आपल्याला खेळाच्या साहित्याचा किंबहुना खेळाचा इतिहास जाणून घेता येतो.