Advertisements
Advertisements
Question
संस्थानांच्या विलीनीकरणातील सरदार वल्लभभाई पटेल यांचे योगदान स्पष्ट करा.
Solution
स्वातंत्र्यापूर्वी, भारतात 600 हून अधिक देशी संस्थाने होती, छोटी आणि मोठी दोन्ही.
स्वातंत्र्याच्या वेळी, ब्रिटिश सरकारने या संस्थानांना भारत किंवा पाकिस्तानमध्ये सामील होण्याचा किंवा स्वतंत्र राहण्याचा पर्याय दिला.
सरदार वल्लभभाई पटेल यांच्यावर या देशी संस्थानांच्या विलीनीकरणाची जबाबदारी सोपवण्यात आली. त्यांनी एक विलीनीकरण करार (इन्स्ट्रुमेंट ऑफ अ‍ॅक्सेशन) तयार केला, जो बहुतेक देशी संस्थानांना मान्य होता.
सरकारच्या राजनैतिक प्रयत्नांमुळे आणि जनतेच्या आंदोलनांमुळे, बहुतेक संस्थानांनी भारतीय संघात सामील होण्याचा निर्णय घेतला.
तथापि, हैदराबाद, काश्मीर आणि जूनागढ या संस्थानांनी विलीनीकरणास विरोध केला.
शेवटी, राजनैतिक वाटाघाटी आणि लष्करी हस्तक्षेपाच्या माध्यमातून ही संस्थाने भारतीय संघात समाविष्ट करण्यात आली.
