Question

तुमच्या घरामध्ये तसेच परिसरामध्ये दिसून येणाऱ्या रासायनिक बदलांची यादी बनवा व वर्गामध्ये यासंबधी चर्चा करा. 

Answer 1

घरामध्ये होणारे रासायनिक बदल:

1. अन्न शिजवणे: जेव्हा अन्न शिजवले जाते, तेव्हा त्यामधील घटक रासायनिक बदलांमधून जाऊन नवीन पदार्थ तयार करतात, ज्यांची चव आणि वास वेगळे असतात. उदाहरण: ब्रेड बेक करणे, अंडे तळणे किंवा भात शिजवणे.

2. दुध आंबट होणे: जेव्हा दूध बाहेर ठेवल्या जाते, तेव्हा त्यामधील बॅक्टेरिया सक्रिय होऊन लॅक्टिक आम्ल तयार करतात, ज्यामुळे दूध आंबट होते.

3. लाकूड किंवा कागद जळणे: जळल्यावर राख, धूर आणि कार्बन डायऑक्साइडसारखे वायू तयार होतात, हा बदल उलट करता येत नाही.

4. लोखंड गंजणे: जेव्हा लोखंडी वस्तू (उदा. साधने, गेट्स) हवेत आणि पाण्यात संपर्कात येतात, तेव्हा त्यावर गंज तयार होतो.

5. अन्नाचे पचन: आपण खाल्लेले अन्न आपल्या पोटात रासायनिक प्रक्रियेमुळे साध्या घटकांमध्ये विभाजित होते, ज्यामुळे शरीराला ऊर्जा मिळते.

पर्यावरणातील रासायनिक बदल:

1. प्रकाशसंश्लेषण: वनस्पती सूर्यप्रकाशाच्या मदतीने कार्बन डायऑक्साइड आणि पाणी यांचे रूपांतर ग्लुकोज आणि प्राणवायूमध्ये करून स्वतःचे अन्न तयार करतात.

2. इंधन जळणे: पेट्रोल, डिझेल किंवा लाकूड जळल्यावर उष्णता, प्रकाश आणि कार्बन डायऑक्साइडसारखे वायू तयार होतात.

3. अम्लीय पाऊस तयार होणे: सल्फर डायऑक्साइडसारखे हानिकारक वायू पावसाच्या पाण्यात मिसळून आम्ल तयार करतात, ज्यामुळे झाडे आणि इमारतींना हानी होते.

4. फळे कुजणे: कालांतराने फळांवर जिवाणूंची क्रिया होऊन ती खराब होतात, त्यातून दुर्गंध येतो आणि ती मऊ पडतात.

5. श्वसन: प्राणी आणि मनुष्य प्राणवायू (O₂) घेतात आणि अन्नाचे ऊर्जेमध्ये रूपांतर करतात, त्यातून कार्बन डायऑक्साइड आणि पाणी तयार होते.