Question

व्यावसायिक बँकांची प्राथमिक कार्ये सविस्तर स्पष्ट करा.

Answer 1

प्राथमिक कार्ये: व्यावसायिक बँकांची प्राथमिक कार्ये ही 'मूलभूत बँकिंग कार्ये' (Core Banking Functions - CBS) म्हणून ओळखली जातात. प्राथमिक कार्ये खालीलप्रमाणे आहेत.

1. ठेवी स्वीकारणे: बँक जनतेकडून ठेवी गोळा करते. ठेवी वेगवेगळ्या प्रकारच्या असू शकतात, जसे की:
   1. बचत खाते: 
      1. यामुळे लोकांमध्ये बचतीच्या सवयींना प्रोत्साहन मिळते.
      2. व्याजदर कमी आहे. सध्या तो सुमारे ३.५% वार्षिक आहे.
      3. काही निर्बंधांच्या अधीन राहून पैसे काढण्याची परवानगी आहे.
      4. हे पगारदार आणि मजुरी करणाऱ्यांसाठी योग्य आहे.
   2. मुदत ठेव:
      1. विशिष्ट कालावधीसाठी एकरकमी रक्कम जमा केली जाते.
      2. जास्तीत जास्त व्याजदर दिला जातो, जो ठेव कालावधीनुसार बदलतो.
      3. परिपक्वतेवर पैसे काढणे (किंवा नूतनीकरण) केले जाते.
      4. खातेदार मुदतपूर्तीपूर्वी खाते बंद करू शकतो.
   3. चालू खाते:
      1. या प्रकारचे खाते व्यावसायिकाद्वारे चालवले जाते.
      2. पैसे काढण्याची परवानगी मुक्त आहे.
      3. कोणतेही व्याज दिले जात नाही; खरं तर, सेवा शुल्क आहेत.
      4. खातेधारकांना ओव्हरड्राफ्ट सुविधेचा लाभ मिळू शकतो.
   4. आवर्ती ठेव:
      1. हे पगारदार व्यक्ती आणि लहान व्यापाऱ्यांद्वारे चालवले जाते.
      2. बँकेत ठराविक रक्कम वेळोवेळी जमा केली जाते.
      3. विशिष्ट कालावधी संपल्यानंतरच पैसे काढण्याची परवानगी आहे.
      4. जास्त व्याजदर दिला जातो.
2. कर्ज देणे: बँक व्यावसायिक समुदायाला आणि इतर जनतेला कर्ज देते. ठेवींवर आकारण्यात येणारा दर ठेवींवर देय असलेल्या व्याजदरांपेक्षा जास्त असतो. व्याजदरांमधील (कर्ज देण्याचा दर आणि ठेवीचा दर) फरक म्हणजे तिचा नफा.
   1. अधिविकर्ष खाते:
      1. एक ते तीन महिन्यांच्या कालावधीसाठी एक विशिष्ट मर्यादा मंजूर केली जाते.
      2. स्वतंत्र खाते ठेवले जात नाही. ते चालू खात्यात समाविष्ट केले जाते.
      3. ते फक्त चालू खातेधारकांना दिले जाते.
      4. काढलेल्या रकमेवर ते आकारले जाते.
      5. जर रक्कम कमी असेल तर बँक सुरक्षा मागू शकत नाही.
   2. रोख पत:
      1. बँकेकडून ६ महिने ते एक वर्ष या कालावधीसाठी एक विशिष्ट मर्यादा दिली जाते.
      2. बँकेकडून वेगळे कॅश क्रेडिट राखले पाहिजे.
      3. काही अटी पूर्ण करणाऱ्या कोणत्याही पक्षाला ते दिले जाते.
      4. हे पैसे काढलेल्या रकमेवर आकारले जाते.
      5. रोख क्रेडिट मंजूर करण्यासाठी बँक मूर्त मालमत्तेची सुरक्षा मागते.
   3. कर्जे:
      1. एक वर्ष किंवा त्याहून अधिक कालावधीसाठी एकरकमी रक्कम दिली जाते.
      2. बँकेने स्वतंत्र कर्ज खाते ठेवावे.
      3. काही अटी पूर्ण करणाऱ्या कोणत्याही पक्षाला ते दिले जाते.
      4. मंजूर केलेल्या रकमेवर ते आकारले जाते, मग ते वापरले गेले असो वा नसो.
      5. कर्ज मंजूर करण्यासाठी बँक सुरक्षा मागते.