Question

मेंडेलची एकसंकर संतती कोणत्याही एका संकरादवारे स्पष्ट करा.

Answer 1

1. विरुद्ध लक्षणांची एकच जोडी असलेल्या वाटाण्याच्या झाडामध्ये मेंडेलने संकर घडवून आणला. या संकराला एकसंकर म्हणतात.
2. प्रथम जनक पिढीत (P₁) उंच व बुटकी झाडे संकरासाठी वापरण्यात आली. यांच्या संकरातून जी झाडे निर्माण झाली ती सर्व॑ उंच होती. म्हणून उंच असण्याच्या लक्षणाला मेंडेलने प्रभावी म्हटले.
3. पहिल्या संतानीय पिढीतील (F₁) सर्व झाडे ही प्रभावी लक्षणामुळे उंच झाली. बुटके हे लक्षण अप्रभावी ठरले; कारण F₁ पिढीत: एकही बुटके झाड आढळले नाही.
4. F₁ पिढीतील सर्व झाडे उंच असली तरी त्यांच्यात बुटक्या झाडांना कारणीभूत ठरणारे घटक दडलेले होते. F₁ पिढीतील सर्व झाडांची स्वरूपविधा उंच असली तरी जनुकविधा मिश्र स्वरूपाची होती.
5. जनक पिढीतील उंच झाडांची जनुकविधा (TT) असून ती एकाच प्रकारची (T) युग्मके तयार करतात. F₁ पिढीतील उंच झाडांची जनुकविधा (Tt) असून ती T व t अशा दोन प्रकारची युग्मके तयार करतात. यावरून आपण असे म्हणू शकतो की F₁ पिढीतील उंच झाडे व P₁ पिढीतील उंच झाडे यांची स्वरूपविधा समान असली तरी जनुकविधा भिन्न आहे. मेंडेलने हा प्रयोग पुढे सुरू ठेवला व F₁ पिढीतील झाडांचे स्वफलन होऊ दिले. त्यातून दुसरी संतानीय पिढी F₂ तयार झाली.
6. मेंडेलच्या आकडेवारीनुसार एकूण 929 वाटाण्याच्या झाडांपैकी 705 झाडे उंच तर 224 झाडे बुटकी आली. म्हणजेच या झाडांचे स्वरूपविधा गुणोत्तर जवळपास 3 उंच : 1 बुटके तर जनुकीय गुणोत्तर 1TT : 2Tt : 1tt असे आहे.
7. यावरून निष्कर्ष असा निघतो की स्वरूपाचा विचार करता F₂ पिढीतील झाडे दोन प्रकारची तर जनुकीय संकल्पनेनुसार तीन प्रकारची झाडे येतात. हे प्रकार तक्त्यात दर्शवले आहेत -
   

   F2 शुद्ध प्रभावी TT - उंच झाड	समयुग्मनजी
   F2 शुद्ध अप्रभावी (tt) - बुटकी झाड	समयुग्मनजी
   F2 मिश्र प्रकारची (Tt) - उंच झाड	विषमयुग्मनजी

मेंडेलचा एकसंकर संततीचा प्रयोग
जनक पिढी P1
स्वरूपविधा	उंच	बुटकी
जनुकविधा	TT	tt
युग्मक	T	t
पहिली पिढी F1		Tt
	(स्वरूपविधा :उंच)
जनक पिढी P2	F1 चे स्वयंपरागण
स्वरूपविधा	उंच	उंच
जनुकविधा	Tt	Tt
युग्मक	T t	T t
दुसरी पिढी F2	पुंयुग्मक/स्त्रीयुग्मक	T	T
	T	TT उंच	Tt उंच
	t	Tt उंच	tt उंच