Question

'थोड्याशा पाण्यावर कसे वाढावे याचा नमुना म्हणजे कॅक्टस!' या विधानाची यथार्थता स्पष्ट करा.

'थोड्याशा पाण्यावर कसे वाढावे याचा नमुना म्हणजे कॅक्टस!' या विधानाची यथार्थता 'जगणं कॉक्टसचं' या पाठाच्या आधारे स्पष्ट करा.

Answer 1

'जगणं कॅक्टसचं' या पाठात वसंत शिरवाडकर यांनी कॅक्टस या वनस्पतीचे प्रभावी वर्णन केले आहे. वाळवंटी प्रदेश, ज्याला "मरुभूमी" म्हटले जाते, तेथे ठणठणीत कोरडेपणा, पाण्याचे दुर्भिक्ष आणि रेताड जमीन यामुळे जीवनास प्रतिकूल परिस्थिती असते. पाऊस कधी आला तर कॅक्टस अतिशय काळजीपूर्वक आणि चातुर्याने त्याचा उपयोग करतो.
पाऊस पडल्यावर कॅक्टस उगवतो आणि पाऊस संपल्यानंतर कोरड्या हंगामात बियांच्या रूपात जमिनीत टिकून राहतो. पाऊस पडल्यावर मिळालेल्या पाण्याचा साठा करून कॅक्टस कोरड्या हंगामात मंद गतीने वाढत राहतो. त्याची संपूर्ण रचना पाणी साठवण्यासाठी अनुकूल असते. काही कॅक्टस चेंडूसारखे, तर काही खांबाच्या आकाराचे असतात. त्याचा शरीराचा फारसा भाग कोरड्या हवेला उघड राहू नये, यासाठी कॅक्टस धडपडतो.

बहुतेक कॅक्टस घडीदार असतात, ज्यामुळे त्यांचा आतला भाग गरम हवेतून सुरक्षित राहतो आणि पन्हाळीसारख्या घड्यांद्वारे मुळे थेट पावसाचे पाणी मिळवतात. पानांद्वारे पाण्याचे बाष्पीभवन होऊ नये म्हणून कॅक्टसने पान वर्ज्य केले आहे. मुळांची रचना लवकरात लवकर आणि जास्तीत जास्त पाणी शोषण्यासाठी उपयुक्त असते. उन्हामुळे वाळवंटाची जमीन फार कमी पाणी शोषते, पण कॅक्टस लांब पसरलेल्या मुळांनी भोवतालच्या क्षेत्रातील पाणी शोषतो. अशाप्रकारे, "थोड्याशा पाण्यावर कसे टिकावे याचा आदर्श म्हणजे कॅक्टस" हे विधान योग्य ठरते.