Advertisements
Advertisements
प्रश्न
माहिती लिहा.
मृदा संधारणाचे उपाय.
उत्तर
मृदा संधारणाच्या उपाययोजना पुढीलप्रमाणे आहेत:
झाडे लावणे: मृद संधारणासाठी झाडे लावणे हा एक महत्त्वाचा उपाय आहे. झाडे लावल्यामुळे वाऱ्याचा वेग कमी होतो आणि त्यामुळे वाऱ्यामुळे होणारे मृद क्षरण थांबते. झाडांच्या मुळांमुळे माती घट्ट पकडली जाते आणि त्यामुळे मृद क्षरण कमी होते.
सतत समतल चर (CCTs) तयार करणे: उतारावर सतत समतल चर (Continuous Counter Trenches - CCTs) बांधल्यामुळे मृद संधारण होते. वेगवेगळ्या उंचीवर CCTs बांधल्यामुळे उतारावरून वाहणाऱ्या पाण्याचा वेग कमी होतो आणि त्यामुळे मातीचे क्षरण कमी होते. या चरांमध्ये साचलेले पाणी जमिनीत मुरते आणि त्यामुळे भूजल पातळी वाढते.
जलसंधारण विकास कार्यक्रम: महाराष्ट्र शासनाने ग्रामीण भागात उतारांवर बंधारे बांधणे, तीव्र उतारांवर CCTs तयार करणे अशा उपायांसह 'जलसंधारण (कॅचमेंट एरिया) विकास कार्यक्रम' राबवला आहे. त्यामुळे ‘पाणी थांबवा, पाणी मुरवा’ ही संकल्पना यशस्वी झाली आहे. यामुळे भूजल पातळी वाढली आणि मृद क्षरण कमी झाले.
जलयुक्त शिवार: महाराष्ट्र शासनाने नुकतीच ‘जलयुक्त शिवार’ ही योजना सुरू केली आहे. या योजनेअंतर्गत शेततळी बांधणे, छोट्या नाल्यांचे पाणी अडवणे, नाल्यांना एकमेकांशी जोडणे अशा कामांची मोठ्या प्रमाणावर अंमलबजावणी केली जात आहे.
