Question

भारताचे युवकांसंदर्भातील धोरण स्पष्ट करा.

(अ) राष्ट्रीय युवा सशक्तीकरण कार्यक्रम

(ब) राष्ट्रीय युवक दिन

(क) युवक प्रशिक्षण योजना

Answer 1

भारत सरकारने तरुणांना सक्षम करण्यासाठी आणि राष्ट्रीय विकासासाठी त्यांची कौशल्ये वाढविण्यासाठी विविध धोरणे आणि कार्यक्रम राबवले आहेत. युवा धोरणाच्या प्रमुख पैलूंमध्ये हे समाविष्ट आहे:

(अ) राष्ट्रीय युवा सशक्तीकरण कार्यक्रम:

1. शिक्षण, रोजगार, कौशल्य विकास आणि नेतृत्व या क्षेत्रात संधी उपलब्ध करून देऊन तरुणांना (१५-२९ वर्षे वयोगटातील) सक्षम करण्यासाठी राष्ट्रीय युवा धोरण (NYP) आणण्यात आले.
2. 1972 मध्ये ‘नेहरू युवा केंद्र संघटन’च्या अनेक केंद्रांची स्थापना करण्यात आली. या केंद्रांनी तरुणांना विविध कौशल्यांचे प्रशिक्षण देण्यास सुरुवात केली. या केंद्रांद्वारे चालवले जाणारे कार्यक्रम नंतर ‘राष्ट्रीय युवा सशक्तीकरण कार्यक्रमात’ विलीन करण्यात आले.
3. या कार्यक्रमाने साक्षरता, शिक्षण, आरोग्य आणि स्वच्छता, कुटुंब कल्याण, पर्यावरण संरक्षण व संवर्धन, सामाजिक समस्यांविषयी जागरूकता, ग्रामीण विकास आणि स्वयंरोजगार यांसारख्या विषयांवर भर दिला.

(ब) राष्ट्रीय युवक दिन: 

1. स्वामी विवेकानंदांच्या जयंतीनिमित्त दरवर्षी १२ जानेवारी रोजी साजरा केला जातो. दरवर्षी जानेवारी महिन्यात राष्ट्रीय युवा महोत्सव आयोजित केला जातो.
2. केंद्र सरकार आणि एखादे राज्य सरकार यांच्या संयुक्त. विद्यमाने हा समारोह आयोजित करण्यात येतो. युवकांमधील विविध कलागुणांना वाव देण्यासाठी हा कार्यक्रम आयोजित केला जातो. युवकांच्या साहसी वृत्तीला प्रोत्साहन देण्यासाठी 'युथ हॉस्टेल्स' (युवकांसाठी वसतिगृहे) स्थापन करण्यातआली आहेत. केंद्र आणि राज्य यांच्या सहकार्याने ही वसतिगृहे उभारण्यात आली आहेत. 
3. युवकांना भारतात विविध ठिकाणी (ऐतिहासिक व सांस्कृतिकटृष्ट्या महत्त्वाच्या) कमीत कमी खर्चात राहण्याची सोय झाली. अशी जवळपास ८३ वसतिगृहे अस्तित्वात आली.

(क) युवक प्रशिक्षण योजना: 

1. तरुणांची कौशल्ये आणि क्षमता वाढविण्यासाठी अनेक प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित केले जातात, ज्यात हे समाविष्ट आहे:
2. कौशल्य भारत अभियान: रोजगारक्षमता वाढविण्यासाठी व्यावसायिक प्रशिक्षण प्रदान करते.
3. नेहरू युवा केंद्र संघटना: ग्रामीण युवकांना सामुदायिक सेवा आणि नेतृत्व कार्यक्रमांमध्ये सहभागी करून घेते.
4. राष्ट्रीय सेवा योजना: विद्यार्थ्यांना सामाजिक कार्य आणि राष्ट्र उभारणीच्या उपक्रमांमध्ये सहभागी होण्यास प्रोत्साहित करते.
5. प्रधानमंत्री कौशल्य विकास योजना: विविध उद्योगांमध्ये कौशल्य प्रशिक्षण देते.