Advertisements
Advertisements
प्रश्न
∠ABC = 60°. ∠ABC चा दुभाजक काढा. कोनदुभाजकावर बिंदू Q असा घ्या, की d(B,Q) = 8 सेमी. Q केंद्र असलेले असे वर्तुळ काढा, की किरण BA व किरण BC ला स्पर्श करेल. वर्तुळाची त्रिज्या व स्पर्शिकाखंडाची लांबी लिहा.
उत्तर
कच्ची आकृती
विश्लेषण:
आकृतीत दर्शवल्याप्रमाणे,
किरण BA ही वर्तुळाला बिंदू R वर स्पर्श करणारी स्पर्शिका आहे.
BQ = 8 सेमी
∴ रेख QR ⊥ किरण BA … (i) [स्पर्शिका-त्रिज्या प्रमेय]
∴ वर्तुळाची त्रिज्या काढण्यासाठी आपण बिंदू Q वरून किरण AB वरील बिंदू R वर लंब काढू.
ΔBQR मध्ये,
∠R = 90° ................[(i) वरून]
∠B = 30° ….... [किरण BQ हा ∠ABC = 60° चा कोन दुभाजक आहे.]
∴ ∠Q = 60° … [त्रिकोणाचा उर्वरित कोन]
∴ ∠BQR हा 30° - 60° - 90° त्रिकोण आहे.
∴ BR = `sqrt3/2`BQ ...........[60° कोनासमोरील बाजू]
∴ BR = `4sqrt3` सेमी
आणि QR = `1/2` BQ .............[30° कोनासमोरील बाजू]
QR = 4 सेमी
रचनेच्या पायऱ्या:
- ∠ABC = 60° काढा. त्याचा कोनदुभाजक काढा व त्यावर बिंदू Q असा घ्या, की d(B,Q) = 8 सेमी
- Q बिंदूवरून किरण BA वरील बिंदू R वर लंब काढा.
- Q हे केंद्र व OR ही त्रिज्या घेऊन वर्तुळ काढा.
∴ त्रिज्या = 4 सेमी व स्पर्शिकाखंड `4sqrt3` सेमी
त्रिज्येची लांबी = 4 सेमी
स्पर्शिकाखंडाची लांबी = `4sqrt3` सेमी
APPEARS IN
संबंधित प्रश्न
वर्तुळाबाहेरील बिंदूतून वर्तुळाला जास्तीत जास्त ______ स्पर्शिका काढता येतात.
पुढील उपप्रश्नासाठी चार पर्यायी उत्तरे दिली आहेत. त्यांपैकी अचूक पर्याय निवडून त्यांचे वर्णाक्षर लिहा.
वर्तुळकेंद्राचा वापर करून वर्तुळाला वर्तुळावरील बिंदूतून स्पर्शिका काढण्यासाठी खालीलपैकी कोणत्या प्रमेयाचा उपयोग होतो ?
व्यासाच्या अंत्यबिंदूतून वर्तुळाला स्पर्शिका काढण्यासाठी खाली दिलेल्या सूचनांनुसार कृती करा.
| O केंद्र व त्रिज्या 3 सेमी असलेले वर्तुळ काढा. वर्तुळावर बिंदू A व B घेऊन व्यास AB काढा. |
| ↓ |
| किरण OA काढा. किरण OB काढा. |
| ↓ |
| किरण OA ला बिंदू A मधून लंब रेषा काढा. |
| ↓ |
| किरण OB ला बिंदू B मधून लंब रेषा |
रेख AB 6 सेमी व्यास असलेले वर्तुळ काढा. व्यासाच्या अंत्यबिंदूतून वर्तुळाला स्पर्शिका काढा.
C केंद्र व त्रिज्या 3.6 सेमी घेऊन वर्तुळ काढा. वर्तुळकेंद्रापासून 7.2 सेमी अंतरावर बिंदू B घ्या. बिंदू B मधून वर्तुळाला स्पर्शिका काढण्यासाठी खालीलप्रमाणे कृती करा.
| C केंद्र व त्रिज्या 3.6 सेमी घेऊन वर्तुळ काढा. |
| ↓ |
| आरंभबिंदू C असणाऱ्या किरणावर 7.2 सेमी अंतरावर बिंदू B घ्या. |
| ↓ |
| रेख BC चा लंबदुभाजक काढून मध्यबिंदू P मिळवा. |
| ↓ |
| P केंद्र व त्रिज्या CP घेऊन वर्तुळ काढा. दोन्ही वर्तुळांच्या छेदनबिंदूस A व D नाव द्या. |
| ↓ |
| रेषा BA व रेषा BD काढा. |
| ↓ |
|
स्पर्शिकाखंड BA = ______ सेमी स्पर्शिकाखंड BD = ______ सेमी |
O केंद्र व त्रिज्या 3.6 सेमी असलेले वर्तुळ काढा. वर्तुळकेंद्रापासून 7.2 सेमी अंतरावरील B या बिंदूतून वर्तुळाला स्पर्शिका काढा.
O केंद्र व त्रिज्या 2.8 सेमी असलेल्या वर्तुळाला P या बाह्य बिंदूतून वर्तुळाला PA व PB या स्पर्शिका अशा काढा, की ∠APB = 70°
2.5 सेमी त्रिज्येच्या वर्तुळात 5 सेमी लांबीची जीवा AB काढा. वर्तुळावर बिंदू C असा घ्या, की BC = 3 सेमी. ΔABC काढा. A, B व C बिंदूंतून वर्तुळाला स्पर्शिका काढा.
3.5 सेमी त्रिज्येचे वर्तुळ काढा. वर्तुळाला दोन स्पर्शिका अशा काढा, की त्या एकमेकींना लंब असतील.
बिंदू P हा रेषा AB पासून 6 सेमी अंतरावर आहे. बिंदू P मधून जाणारे 4 सेमी त्रिज्येचे असे वर्तुळ काढा, की रेषा AB ही वर्तुळाची स्पर्शिका असेल.
