Question

खाली दिलेली संकल्पना उदाहरणासह स्पष्ट करा.

आश्रम व्यवस्था

Answer 1

आश्रम व्यवस्था म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या प्राचीन हिंदू जीवन पद्धतीतील टप्प्यांमध्ये लोकांना वेगवेगळ्या जबाबदाऱ्या आणि कर्तव्यांसह जीवनाच्या अनेक कालखंडातून नेले जाते. त्यामध्ये व्यक्तीच्या आयुष्याचे चार टप्प्यात म्हणजे चार आश्रमात विभाजन केले होते. ते पुढीलप्रमाणेः

1. ब्रह्मचर्याश्रम (विद्यार्थी, अविवाहित आणि ब्रह्मचर्य): हा टप्पा बालपणापासून सुमारे २५ वर्षां पर्यंत असतो. तो शिकणे, आत्म-नियंत्रण, शिस्त आणि शिक्षण यावर भर देतो.
   उदाहरण: एक विद्यार्थी गुरुच्या मार्गदर्शनाखाली धर्मग्रंथ, विज्ञान आणि मूल्ये शिकतो.
2. गृहस्थाश्रम (गृहस्थ): विवाह झाल्यानंतर सुरू होणारा हा टप्पा वयाच्या ५० व्या वर्षापर्यंत टिकतो. त्यात कुटुंबाचे पालनपोषण करणे, उपजीविका करणे आणि सामाजिक आणि धार्मिक जबाबदाऱ्या पार पाडणे हे समाविष्ट आहे.
   उदाहरण: एक व्यक्ती काम करते, कौटुंबिक जबाबदाऱ्या सांभाळते.
3. वानप्रस्थाश्रम (एकांतवासीआणि निवृत्त होणे): पन्नास वर्षांनंतर, जेव्हा एखादी व्यक्ती भौतिक जीवनापासून स्वतःला दूर करते, तेव्हा हा टप्पा सुरू होतो. तो दान, आध्यात्मिक प्रयत्न आणि वियोग तयारीवर भर देतो.
   उदाहरण: कुटुंबाच्या जबाबदाऱ्या पुढच्या पिढीकडे सोपवणारी आणि ध्यानधारणा करणारी व्यक्ती.
4. संन्यासाश्रम (संन्यास सर्वसंग परित्‍याग): या टप्प्यावर, व्यक्ती भौतिक संपत्तीचा त्याग करते आणि आध्यात्मिक ज्ञान प्राप्त करण्यासाठी आपले जीवन समर्पित करते.
   उदाहरण: एक ऋषी किंवा भिक्षू आत्मसाक्षात्कारासाठी घर सोडून एकांतवासात राहतो.