Question

खालील उतारा वाचून त्या खाली दिलेल्या प्रश्‍नांची उत्तरे लिहा.

सर्व शिक्षा अभियान (SSA) हा भारत सरकारचा कार्यक्रम आहे. यामध्ये ६ ते १४ या वयोगटातील मुलांसाठी मोफत व सक्तीच्या शिक्षणाची व्यवस्था केली आहे. हा कार्यक्रम राबविण्यासाठी भारताचे माजी पंतप्रधान श्री. अटल बिहारी वाजपेयी यांनी १९९३-९४ मध्ये पुढाकार घेतला. त्यानंतर २०००-२००१ मध्ये हा कार्यक्रम पूर्णत: कार्यरत झाला. या कार्यक्रमामध्ये शिक्षण हा मूलभूत अधिकार मानला गेला. याबरोबरच १५ ऑगस्ट १९९५ मध्ये भारत सरकाने प्राथमिक शिक्षणासाठी पोषण आधार राष्ट्रीय कार्यक्रम (National Programme of Nutritional Support to Primary Education NP-NSPE) राबविला. तेव्हापासूनच शाळेत जाणाऱ्या मुलांसाठी मोफत 'मध्यान्ह भोजन' ही संकल्पना अस्तित्वात आली, जी ग्रामपंचायत आणि नगरपालिका यांसारख्या स्थानिक संस्थाकरवी राबविली जाते. मुलांना मध्यान्ह भोजन देणे सक्तीचे आहे. यामध्ये दररोज उत्तम आणि पोषक जेवण मुलांना देणे आवश्यक आहे असे मानले आहे. बऱ्याच संस्थांनी जेवण बनविणे व वेळेत शाळेत पोहचविणे हे काम हाती घेतले. सार्वत्रिक शिक्षण आणि पोषण एकमेकांपासून वेगळे करता येत नाही. गावांतील आणि नगरपालिकेच्या शाळांमधील मुले या भोजनाची वाट पाहत असंतात. बर्‍याचदा हा आहारच त्यांच्यासाठी दिवसभराचा मुख्य आहार असतो.

1. प्राथमिक शिक्षण सक्तीचे करणे तुम्हांला आवश्यक वाटते क?
2. प्राथमिक शिक्षणात “मध्यान्ह भोजनाचे ' काय महत्त्व आहे?

Answer 1

1. होय, प्राथमिक शिक्षण नक्कीच सक्तीचे केले जावे. सर्व शिक्षा अभियान कार्यक्रमामध्ये ६-१४ वयोगटातील मुलांना मोफत आणि सक्तीचे शिक्षण प्रदान करण्याचे महत्त्व दर्शविले आहे, यामुळे प्रत्येक मुलाला शिक्षण हे मूलभूत अधिकार म्हणून प्राप्त होईल. मुलांच्या सर्वांगीण विकासासाठी, त्यांच्या भविष्यातील शिक्षणाचा पाया रचण्यासाठी आणि देशाच्या सामाजिक-आर्थिक वाढीस हातभार लावण्यासाठी प्राथमिक शिक्षण अनिवार्य करणे अत्यावश्यक आहे.
2. शाळांमध्ये मुलांना पौष्टिक आहार देऊन, त्यांना दररोज किमान एक सकस आहार मिळण्याची खात्री करून प्राथमिक शिक्षणात 'मध्यान्ह भोजन' महत्त्वाची भूमिका बजावते. हा कार्यक्रम केवळ मुलांमधील पोषण पातळी सुधारण्यास मदत करत नाही तर शाळेतील उपस्थिती आणि नावनोंदणी वाढवण्यासाठी, विशेषत: वंचितांसाठी प्रोत्साहन म्हणून कार्य करतो. हे मुलांच्या शारीरिक आरोग्यास समर्थन देते आणि त्यांची संज्ञानात्मक क्षमता वाढवते, ज्यामुळे त्यांना लक्ष केंद्रित करणे आणि शैक्षणिकदृष्ट्या चांगले कार्य करणे सोपे होते.