Question

पुढील रासायनिक समीकरण पायरीपायरीने संतुलित करा.

\[\ce{SO2(g) + H2S(aq) -> S(s) + H2O(l)}\]

Answer 1

पायरी 1 : दिलेले समीकरण पुन्हा लिहा.

\[\ce{SO2_{(g)} + H2S_{(aq)} -> S_{(s)} + H2O_{(l)}}\]

पायरी 2 : समीकरणाच्या दोन्ही बाजूंना असलेल्या अणूंच्या संख्येची तुलना करा.

मूलद्रव्ये	अभिक्रियाकारकांमधील अणूंची संख्या (डावी बाजू)	उत्पादितांमधील अणूंची संख्या (उजवी बाजू)
S	2	1
O	2	1
H	2	2

दोन्ही बाजूंना, अभिक्रिया काकडे आणि उत्पादितांमधील हायड्रोजनच्या अणूंची संख्या समान आहे. म्हणून सल्फर व ऑक्सिजनच्या अणूची संख्या समान करा.

पायरी 3 : सल्फरचे अणू संतुलित करताना :

सल्फर चे अणू	अभिक्रियाकारकांत (SO2 मध्ये) व (H2S मध्ये)	उत्पादितांत (S) मध्ये
सुरुवात करताना	1 1	1
संतुलित करताना	1 1	1 × 2

सल्फरचे अणू समान करण्याकरिता, 2 हा योग्य सहगुणक उत्पादितांमधील S करिता लावला. म्हणजे अर्धवट असलेले संतुलित
समीकरण पुढीलप्रमाणे होईल
 \[\ce{SO2 + H2S -> 2S + H2O}\]

पायरी 4 : अर्धवट संतुलित असलेल्या समीकरणात ऑक्सिजनचे अणू संतुलित करताना :

सल्फर चे अणू	अभिक्रियाकारकांत (SO2 मध्ये)	उत्पादितांत (H2O) मध्ये
सुरुवात करताना	2	1
संतुलित करताना	2	1 × 2

ऑक्सिजनचे अणू समान करताना, 2 हा योग्य सहगुणक उत्पादितात
H₂O करिता लावला.
म्हणजे अर्धवट असलेले संतुलित समीकरण पुढीलप्रमाणे होईल :
 \[\ce{SO2 + H2S -> 2S + H2O}\]

पायरी 5 : अर्धवट संतुलित असलेल्या समीकरणात हायड्रोजनचे अणू संतुलित करताना :

सल्फर चे अणू	अभिक्रियाकारकांत (H2S मध्ये)	उत्पादितांत (H2O मध्ये)
सुरुवात करताना	2	4
संतुलित करताना	2 × 2	4

हायड्रोजनचे अणू समान करताना, 2 हा योग्य सहगुणक अभिक्रियाकारकांत H₂S करिता लावला.

म्हणजे अर्धवट असलेले संतुलित समीकरण पुढीलप्रमाणे होईल :

\[\ce{SO2 + 2H2S -> 2S + 2H2O}\]

वरील समीकरणातील घटक अणूंची डाव्या व उजव्या बाजूची संख्या मोजली असता, सल्फरची संख्या उत्पादितात कमी येते. ती संख्या सारखी केल्यास संतुलित समीकरण :

\[\ce{SO2 + 2H2S -> 3S + 2H2O}\]

अगोदर सांगितल्याप्रमाणे अभिक्रियाकारके व उत्पादिते यांच्या भौतिक व्यवस्था समीकरणात लिहा.

\[\ce{SO2_{(g)} + 2H2S_{(aq)} -> 3S_{(s)} + 2H2O_{(l)}}\]