Question

पुढील विधान सकारण स्पष्ट करा.

इतिहास संशोधनामध्ये प्रायोगिक पद्धती आणि प्रत्यक्ष निरीक्षण यांचा अवलंब करणे शक्य नसते.

Answer 1

१. विज्ञानशाखांमध्ये ज्ञानाच्या सत्यतेची पडताळणी करण्याकरता प्रायोगिक पद्धतीचा उपयोग केला जातो.

२. याच्या आधारे विविध घटनांसंबंधित सार्वत्रिक व सार्वकालिक नियम मांडले जातात, की जे पुन्हा पुन्हा सिद्ध करता येणे शक्य असते.

३. मात्र, प्रायोगिक पद्धतीने प्रयोग व निरीक्षण करून इतिहास संशोधन करणे शक्य नाही. या सर्व घटना घडून गेलेल्या असल्याने त्या घटनांचे प्रत्यक्ष निरीक्षण आपण केलेले नसते.

४. शिवाय, या घटनांची पुनरावृत्ती करता येणेदेखील शक्य नसते. त्यामुळे, त्यासंबंधित सार्वत्रिक व सार्वकालिक नियम मांडणे किंवा ते सिद्ध करता येणेही शक्य नसते.

म्हणूनच, विज्ञान शाखांप्रमाणे इतिहास संशोधनामध्ये प्रायोगिक पद्धती वापरणे शक्य नाही.