Advertisements
Advertisements
Question
तत्पुरुष समासाचे प्रकार ओळखून खालील तक्ता पूर्ण करा.
| अ. क्र. | सामासिक शब्द |
समासाचा विग्रह |
समासाचे नाव |
|
(१) |
______ |
सहा मासांचा (महिन्यांचा) समूह |
______ |
|
(२) |
ग्रंथालय |
____________ |
______ |
|
(३) |
______ |
____________ |
कर्मधारय |
|
(४) |
त्रिदल |
____________ |
______ |
|
(५) |
______ |
बालकांसाठीचे मंदिर |
______ |
|
(६) |
नरश्रेष्ठ |
____________ |
______ |
|
(७) |
______ |
____________ |
विभक्ती तत्पुरुष |
Solution
| अ. क्र. | सामासिक शब्द |
समासाचा विग्रह |
समासाचे नाव |
|
(१) |
षण्मास |
सहा मासांचा (महिन्यांचा) समूह |
द्विगू |
|
(२) |
ग्रंथालय |
ग्रंथांचे आलय |
विभक्ती तत्पुरुष |
|
(३) |
महाराष्ट्र |
महान असे राष्ट्र |
कर्मधारय |
|
(४) |
त्रिदल |
तीन दलांचा समू |
द्विगू |
|
(५) |
बालमंदिर |
बालकांसाठीचे मंदिर |
विभक्ती तत्पुरुष |
|
(६) |
नरश्रेष्ठ |
श्रेष्ठ असा नर |
कर्मधारय |
|
(७) |
विद्यालय |
विद्येचे आलय |
विभक्ती तत्पुरुष |
APPEARS IN
RELATED QUESTIONS
कंसात समासांची नावे दिलेली आहेत. पुढे दिलेल्या सामासिक शब्दांसमोर त्यापैकी योग्य समासाचे नाव लिहा :
सद्गुर - ____________.
कंसात समासांची नावे दिलेली आहेत. पुढे दिलेल्या सामासिक शब्दांसमोर त्यापैकी योग्य समासाचे नाव लिहा :
चौघडी - ____________.
कंसात समासांची नावे दिलेली आहेत. पुढे दिलेल्या सामासिक शब्दांसमोर त्यापैकी योग्य समासाचे नाव लिहा :
जलदुर्ग- ____________.
खालील सामासिक शब्दांचा विग्रह करून समास ओळखा.
यथाप्रमाण -
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून अधोरेखित करा.
रस्त्याने चालताना जाहिरातींचे फलक सध्या पावलोपावली दिसतात.
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| अ. क्र. | सामासिक शब्द | विग्रह |
| (१) | ______ | जन्मापासून |
| (२) | प्रतिदिन | ______ |
| (३) | ______ | कंठापर्यंत |
| (४) | व्यक्तिगणिक | ______ |
| (५) | ______ | प्रत्येक दारी |
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून अधोरेखित करा.
मेट्रो रेल्वेचा लोकार्पण सोहळा थाटामाटात पार पडला.
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून अधोरेखित करा.
शिक्षण प्रक्रियेत पालक, शिक्षक आणि विद्यार्थी हा आदर्श त्रिकोण असतो.
पुढील उदाहरणांचा अभ्यास करून तक्ता पूर्ण करा.
|
अ. क्र. |
सामासिक शब्द |
विग्रह |
विभक्ती प्रत्यय किंवा विभक्ती दर्शक अव्यय |
|
(१) |
लोकप्रिय |
लोकांना प्रिय |
____________ |
|
(२) |
कष्टसाध्य |
कष्टाने साध्य |
____________ |
|
(३) |
चोरभय |
चोरापासून भय |
____________ |
|
(४) |
घरमालक |
घराचा मालक |
____________ |
|
(५) |
नाट्यगृह |
नाट्यासाठी गृह |
____________ |
|
(६) |
वनभोजन |
वनातील भोजन |
____________ |
खालील उदाहरणे अभ्यासा व त्यातील सामासिक शब्द अधोरेखित करा.
रावणाला दशमुख असेही संबोधले जाते.
खालील सामासिक शब्दांचा समास ओळखून तक्ता पूर्ण करा.
[यथामती, प्रतिदिन, आईवडील, चारपाच, त्रिभुवन, केरकचरा, भाजीपाला, चहापाणी, आजन्म, गैरशिस्त, विटीदांडू, पापपुण्य, स्त्रीपुरुष]
| द्विगू | अव्ययीभाव समास | वैकल्पिक द्वंद्व समास | इतरेतर द्वंद्व समास | समाहार द्वंद्व समास |
खालील वाक्यातील सामासिक शब्द ओळखा व त्या शब्दाचा विग्रह करा.
आज स्वच्छ सूर्यप्रकाश आहे.
खालील वाक्य वाचून त्यातील सामासिक शब्द ओळखा व त्याचा विग्रह करा.
या पुस्तकाचे भाषांतर चांगले झाले आहे - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
काव्यामृत - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
बारभाई - ______
खालील वाक्य वाचा आणि त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
खरेखोटे समजल्याशिवाय अभिप्राय देऊ नये - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
कृष्णार्जुन - ______
खालील वाक्य वाचा व त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
गरिबास कपडालत्ता द्यावा, अन्नपाणी द्यावे - ______ ______
खाली दिलेल्या सामासिक शब्दांचा विग्रह व समासाचे नाव लिहा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| पंचारती | ||
| त्रिभुवन | ||
| नवरात्र | ||
| सप्ताह | ||
| अष्टाध्यायी | ||
| पंचपाळे | ||
| द्विदल | ||
| बारभाई | ||
| त्रैलोक्य |
योग्य जोड्या लावा.
| सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| काव्यामृत | अ. इतरेतर द्वंद्व समास |
| पंचारती | ब. कर्मधारय समास |
| इ. द्विगू समास |
योग्य जोड्या जुळवा.
| क्र. | सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| i. | विटीदांडू | द्विगू |
| ii. | नीलकमल | समाहार द्वंद्व |
| iii. | पंचपाळे | इतरेतर द्वंद्व |
| iv. | भाजीपाला | कर्मधारय |
पुढील सामासिक शब्दांचा विग्रह करून समासाचे नाव लिहा.
विनाकारण
पुढील सामासिक शब्दांसमोर समासाचे नाव लिहा.
जलदुर्ग
‘पतिपत्नी’ या सामासिक शब्दातील समास ओळखून लिहा.
‘नीलकंठ’ या सामासिक शब्दातील समासाचे नाव लिहा.
| ‘अ’ गट | ‘ब’ गट | |
| 1 | सूर्याचा उदय झाला. | सूर्योदय झाला. |
| 2 | प्रत्येक दिवशी त्याची प्रतिष्ठा वाढत गेली. | दिवसेंदिवस त्याची प्रतिष्ठा वाढत गेली. |
बोलण्याच्या ओघात आपण शब्दातील परस्परसंबंध दाखवणारे विभक्ती प्रत्यय गाळून सुटसुटीत असे जोडशब्द बनवतो. शब्दांच्या अशा एकत्रीकरणाला ‘समास’ असे म्हणतात. शब्दांच्या अशा एकत्रीकरणाने जो जोडशब्द तयार होतो त्याला ‘सामासिक शब्द’ म्हणतात.
समास विग्रह - सामासिक शब्द कोणत्या शब्दांपासून तयार झाला, हे स्पष्ट करण्यासाठी आपण त्याची फोड करताे. या फोड करून दाखवण्याच्या पद्धतीला ‘विग्रह’ म्हणतात. वर ‘ब’ गटात सामासिक शब्द आहेत, तर ‘अ’ गटात विग्रह आहेत.
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह |
| भाजीपाला | ______ |
