Advertisements
Advertisements
Question
‘नीलकंठ’ या सामासिक शब्दातील समासाचे नाव लिहा.
Solution
बहुव्रीही समास
APPEARS IN
RELATED QUESTIONS
समासाचे नाव व सामासिक शब्द यांच्या जोड्या जुळवून लिहा
|
समासाचे नाव |
सामासिक शब्द |
|
(१) तत्पुरुष समास |
(अ) स्त्रीपुरुष, गुणदोष |
|
(२) अव्ययीभाव समास |
(आ) महात्मा, पंचधातू |
|
(३) बहुव्रीही समास |
(इ) प्रतिवर्षी, आजन् |
|
(४) द्वंद्व समास |
(ई) लक्ष्मीकांत, निर्धन |
कंसात समासांची नावे दिलेली आहेत. पुढे दिलेल्या सामासिक शब्दांसमोर त्यापैकी योग्य समासाचे नाव लिहा :
चहापाणी - ____________.
कंसात समासांची नावे दिलेली आहेत. पुढे दिलेल्या सामासिक शब्दांसमोर त्यापैकी योग्य समासाचे नाव लिहा :
चौघडी - ____________.
खालील सामासिक शब्दांचा विग्रह करून समास ओळखा.
दरडोई -
खालील सामासिक शब्दांचा विग्रह करून समास ओळखा.
यथाप्रमाण -
खालील सामासिक शब्दांचा विग्रह करून समास ओळखा.
जीवनशैली -
व्याकरण.
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द |
समासाचा विग्रह |
समासाचे नाव |
|
(१) पांढराशुभ्र |
|
|
|
(२) वृक्षवेली |
|
|
|
(३) गप्पागोष्टी |
|
|
|
(४) सुखदुःख |
|
व्याकरण.
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब् | समासाचा विग्रह | समासाचे नाव |
| (१) पंचमहाभूत | ____________ | ____________ |
| (२) परमेश्वर | ____________ | ____________ |
| (३) शब्दप्रयोग | ____________ | ____________ |
| (४) शेजारीपाजारी | ____________ | ____________ |
| (५) विजयोन्माद | ____________ | ____________ |
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून अधोरेखित करा.
मेट्रो रेल्वेचा लोकार्पण सोहळा थाटामाटात पार पडला.
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| अ. क्र. | समासाचा विग्रह |
सामासिक शब्द |
|
(१) |
राजाची आज्ञा |
____________ |
|
(२) |
आठ अंगांचा समूह |
____________ |
|
(३) |
उत्तम असा पुरुष |
____________ |
पुढील उदाहरणांचा अभ्यास करून तक्ता पूर्ण करा.
|
अ. क्र. |
सामासिक शब्द |
विग्रह |
विभक्ती प्रत्यय किंवा विभक्ती दर्शक अव्यय |
|
(१) |
लोकप्रिय |
लोकांना प्रिय |
____________ |
|
(२) |
कष्टसाध्य |
कष्टाने साध्य |
____________ |
|
(३) |
चोरभय |
चोरापासून भय |
____________ |
|
(४) |
घरमालक |
घराचा मालक |
____________ |
|
(५) |
नाट्यगृह |
नाट्यासाठी गृह |
____________ |
|
(६) |
वनभोजन |
वनातील भोजन |
____________ |
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| अ. क. | सामासिक शब्द |
विग्रह |
|
(१) |
____________ |
पती आणि पत्नी |
|
(२) |
____________ |
____________ |
|
(३) |
गप्पागोष्टी |
____________ |
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| अ. क्र. | सामासिक शब्द |
समासाचा विग्रह |
समासाचे नाव |
|
(१) |
____________ |
माय आणि लेकरे |
____________ |
|
(२) |
इष्टानिष्ट |
____________ |
____________ |
|
(३) |
____________ |
____________ |
समाहार द्वंद्व |
|
(४) |
____________ |
लहान किंवा मोठे |
____________ |
|
(५) |
घरदार |
____________ |
____________ |
|
(६) |
____________ |
____________ |
इतरेतर द्वंद्व |
|
(७) |
भलेबुरे |
____________ |
____________ |
|
(८) |
कुलूपकिल्ली |
____________ |
____________ |
खालील उदाहरणे अभ्यासा व त्यातील सामासिक शब्द अधोरेखित करा.
रावणाला दशमुख असेही संबोधले जाते.
खालील सामासिक शब्दांचा समास ओळखून तक्ता पूर्ण करा.
[यथामती, प्रतिदिन, आईवडील, चारपाच, त्रिभुवन, केरकचरा, भाजीपाला, चहापाणी, आजन्म, गैरशिस्त, विटीदांडू, पापपुण्य, स्त्रीपुरुष]
| द्विगू | अव्ययीभाव समास | वैकल्पिक द्वंद्व समास | इतरेतर द्वंद्व समास | समाहार द्वंद्व समास |
खालील वाक्यातील सामासिक शब्द ओळखा व त्या शब्दाचा विग्रह करा.
आज स्वच्छ सूर्यप्रकाश आहे.
खालील वाक्यातील सामासिक शब्द ओळखा व त्या शब्दाचा विग्रह करा.
प्रत्येकाने ऋणमुक्त राहण्याचा प्रयत्न करायलाच हवा.
खालील वाक्य वाचून त्यातील सामासिक शब्द ओळखा व त्याचा विग्रह करा.
महाराष्ट्र राज्य समृद्ध आहे.
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
रक्तचंदन - ______
खालील वाक्य वाचून त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
नेत्रांच्या पंचारतींनी सैनिकांना ओवाळावे - ______
खालील वाक्य वाचून त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
असा माणूस त्रिभुवन शोधले तरी सापडायचा नाही - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
त्रैलोक्य - ______
खालील वाक्य वाचा आणि त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
खरेखोटे समजल्याशिवाय अभिप्राय देऊ नये - ______
खालील वाक्य वाचा आणि त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
सभेला चारपाच माणसेच उपस्थित होती - ______
खालील वाक्य वाचा व त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
कोपऱ्यावरच्या मंडईत भाजीपाला चांगला मिळतो - ______
तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| पालापाचोळा | ______ | ______ |
| केरकचरा | ______ | ______ |
| तीनचार | ______ | ______ |
| खरेखोटे | ______ | ______ |
| कुलूपकिल्ली | ______ | ______ |
| स्त्रीपुरुष | ______ | ______ |
खाली दिलेल्या सामासिक शब्दांचा आपण विग्रह व समासाचे नाव असा अभ्यास करावा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| नीलकमल | ||
| महाराष्ट्र | ||
| भाषांतर | ||
| पांढराशुभ्र | ||
| घननीळ | ||
| शामसुंदर | ||
| कमलनयन | ||
| नरसिंह | ||
| विद्याधन | ||
| रक्तचंदन | ||
| घनश्याम | ||
| काव्यामृत | ||
| पुरुषोत्तम | ||
| महादेव |
खाली दिलेल्या सामासिक शब्दांचा विग्रह व समासाचे नाव लिहा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| पंचारती | ||
| त्रिभुवन | ||
| नवरात्र | ||
| सप्ताह | ||
| अष्टाध्यायी | ||
| पंचपाळे | ||
| द्विदल | ||
| बारभाई | ||
| त्रैलोक्य |
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| आईवडील | ||
| नवरात्र |
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| नरसिंह | ||
| तीनचार |
योग्य जोड्या लावा.
| सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| काव्यामृत | अ. इतरेतर द्वंद्व समास |
| पंचारती | ब. कर्मधारय समास |
| इ. द्विगू समास |
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| ______ | उत्तम असा पुरुष | ______ |
| बरेवाईट | ______ | ______ |
पुढील विग्रहावरून सामासिक शब्द व समास ओळखा:
| विग्रह | सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| नफा किंवा तोटा |
योग्य पर्याय निवडा:
‘प्रतिक्षण’ या सामासिक शब्दातील समासाचे नाव लिहा.
‘दशदिशा’ या सामासिक शब्दातील समासाचे नाव लिहा.
योग्य जोड्या जुळवा.
| क्र. | सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| i. | विटीदांडू | द्विगू |
| ii. | नीलकमल | समाहार द्वंद्व |
| iii. | पंचपाळे | इतरेतर द्वंद्व |
| iv. | भाजीपाला | कर्मधारय |
पुढील सामासिक शब्दांचा विग्रह करून समासाचे नाव लिहा.
विनाकारण
पुढील सामासिक शब्दांसमोर समासाचे नाव लिहा.
सद्गुरू
पुढील सामासिक शब्दांसमोर समासाचे नाव लिहा.
चौघडी
पुढील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| ______ | राष्ट्रासाठी अर्पण | ______ |
योग्य जोड्या लावा.
| सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| (i) भाजीपाला | द्विगू समास |
| (ii) कमलनयन | समाहार द्वंद्व समास |
| कर्मधारय समास |
| ‘अ’ गट | ‘ब’ गट | |
| 1 | सूर्याचा उदय झाला. | सूर्योदय झाला. |
| 2 | प्रत्येक दिवशी त्याची प्रतिष्ठा वाढत गेली. | दिवसेंदिवस त्याची प्रतिष्ठा वाढत गेली. |
बोलण्याच्या ओघात आपण शब्दातील परस्परसंबंध दाखवणारे विभक्ती प्रत्यय गाळून सुटसुटीत असे जोडशब्द बनवतो. शब्दांच्या अशा एकत्रीकरणाला ‘समास’ असे म्हणतात. शब्दांच्या अशा एकत्रीकरणाने जो जोडशब्द तयार होतो त्याला ‘सामासिक शब्द’ म्हणतात.
समास विग्रह - सामासिक शब्द कोणत्या शब्दांपासून तयार झाला, हे स्पष्ट करण्यासाठी आपण त्याची फोड करताे. या फोड करून दाखवण्याच्या पद्धतीला ‘विग्रह’ म्हणतात. वर ‘ब’ गटात सामासिक शब्द आहेत, तर ‘अ’ गटात विग्रह आहेत.
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह |
| भाजीपाला | ______ |
