Advertisements
Advertisements
प्रश्न
‘नीलकंठ’ या सामासिक शब्दातील समासाचे नाव लिहा.
उत्तर
बहुव्रीही समास
APPEARS IN
संबंधित प्रश्न
समासाचे नाव व सामासिक शब्द यांच्या जोड्या जुळवून लिहा
|
समासाचे नाव |
सामासिक शब्द |
|
(१) तत्पुरुष समास |
(अ) स्त्रीपुरुष, गुणदोष |
|
(२) अव्ययीभाव समास |
(आ) महात्मा, पंचधातू |
|
(३) बहुव्रीही समास |
(इ) प्रतिवर्षी, आजन् |
|
(४) द्वंद्व समास |
(ई) लक्ष्मीकांत, निर्धन |
कंसात समासांची नावे दिलेली आहेत. पुढे दिलेल्या सामासिक शब्दांसमोर त्यापैकी योग्य समासाचे नाव लिहा :
सद्गुर - ____________.
कंसात समासांची नावे दिलेली आहेत. पुढे दिलेल्या सामासिक शब्दांसमोर त्यापैकी योग्य समासाचे नाव लिहा :
जलदुर्ग- ____________.
खालील सामासिक शब्दांचा विग्रह करून समास ओळखा.
ताणतणाव -
खालील सामासिक शब्दांचा विग्रह करून समास ओळखा.
दरडोई -
खालील सामासिक शब्दांचा विग्रह करून समास ओळखा.
यथाप्रमाण -
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| क्र. | सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| (१) | बावीसतेवीस | ||
| (२) | ठायीठायी | ||
| (३) | शब्दकोश | ||
| (४) | यथोचित |
व्याकरण.
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब् | समासाचा विग्रह | समासाचे नाव |
| (१) पंचमहाभूत | ____________ | ____________ |
| (२) परमेश्वर | ____________ | ____________ |
| (३) शब्दप्रयोग | ____________ | ____________ |
| (४) शेजारीपाजारी | ____________ | ____________ |
| (५) विजयोन्माद | ____________ | ____________ |
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून अधोरेखित करा.
वैभव वर्गातील कोणत्याही तासाला गैरहजर राहत नाही.
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| अ. क्र. | सामासिक शब्द | विग्रह |
| (१) | ______ | जन्मापासून |
| (२) | प्रतिदिन | ______ |
| (३) | ______ | कंठापर्यंत |
| (४) | व्यक्तिगणिक | ______ |
| (५) | ______ | प्रत्येक दारी |
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून अधोरेखित करा.
मेट्रो रेल्वेचा लोकार्पण सोहळा थाटामाटात पार पडला.
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून अधोरेखित करा.
सुप्रभाती तलावात नीलकमल उमललेले दिसले.
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून अधोरेखित करा.
शिक्षण प्रक्रियेत पालक, शिक्षक आणि विद्यार्थी हा आदर्श त्रिकोण असतो.
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून दिलेला तक्ता पूर्ण करा.
(१) सूर्याच्या सोनेरी किरणांनी दशदिशा उजळून निघाल्यात.
(२) नवरात्रात ठिकठिकाणी गरबा नृत्याचे कार्यक्रम चालतात.
(३) सुरेखाला वन्यजीव सप्ताहानिमित्त झालेल्या वक्तृत्व स्पर्धेत प्रथम क्रमांक प्राप्त झाला.
| अ. क्र. | सामासिक शब्द |
विग्रह |
|
(१) |
____________ |
दहा दिशांचा समूह |
|
(२) |
नवरात्र |
____________ |
|
(३) |
____________ |
सात आहांचा (दिवसांचा समूह) |
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| अ. क. | सामासिक शब्द |
विग्रह |
|
(१) |
____________ |
पती आणि पत्नी |
|
(२) |
____________ |
____________ |
|
(३) |
गप्पागोष्टी |
____________ |
खालील उदाहरणे अभ्यासा व त्यातील सामासिक शब्द अधोरेखित करा.
रावणाला दशमुख असेही संबोधले जाते.
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| अ. क्र. | सामासिक शब्द |
विग्रह |
|
(१) |
______ |
निघून गेले आहेत प्राण ज्याचे असा तो |
|
(२) |
नीरज |
________________________ |
|
(३) |
______ |
प्रमाणासह आहे जे ते |
|
(४) |
गोपाल |
________________________ |
|
(५) |
______ |
माशासारखे आहेत डोळे जिचे अशी ती |
|
(६) |
षडानन |
________________________ |
खालील सामासिक शब्दांचा समास ओळखून तक्ता पूर्ण करा.
[यथामती, प्रतिदिन, आईवडील, चारपाच, त्रिभुवन, केरकचरा, भाजीपाला, चहापाणी, आजन्म, गैरशिस्त, विटीदांडू, पापपुण्य, स्त्रीपुरुष]
| द्विगू | अव्ययीभाव समास | वैकल्पिक द्वंद्व समास | इतरेतर द्वंद्व समास | समाहार द्वंद्व समास |
खालील तत्पुरुष समासातील सामासिक शब्दांच्या विग्रहाचा अभ्यास करून त्यांतील विभक्ती ओळखा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | विभक्ती |
| (अ) सभागृह | सभेसाठी गृह | ______ |
| (आ) कलाकुशल | कलेत कुशल | ______ |
| (इ) ग्रंथालय | ग्रंथांचे आलय | ______ |
| (ई) कष्टसाध्य | कष्टाने साध्य | ______ |
| (उ) रोगमुक्त | रोगापासून मुक्त | ______ |
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
रक्तचंदन - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
घनश्याम - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
काव्यामृत - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
पुरुषोत्तम - ______
खालील वाक्य वाचून त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
असा माणूस त्रिभुवन शोधले तरी सापडायचा नाही - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
पंचपाळे - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
द्‌विदल - ______
खालील वाक्य वाचा आणि त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
ती दोघे बहीणभाऊ आहेत - ______
खालील वाक्य वाचा आणि त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
खरेखोटे समजल्याशिवाय अभिप्राय देऊ नये - ______
खालील वाक्य वाचा आणि त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
कष्टाची मीठभाकर आयत्या पक्वानापेक्षा गोड लागते - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
कृष्णार्जुन - ______
खालील वाक्य वाचा आणि त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
बरेवाईट प्रसंग सगळ्यांच्याच जीवनात येतात - ______
खाली दिलेल्या सामासिक शब्दांचा आपण विग्रह व समासाचे नाव असा अभ्यास करावा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| नीलकमल | ||
| महाराष्ट्र | ||
| भाषांतर | ||
| पांढराशुभ्र | ||
| घननीळ | ||
| शामसुंदर | ||
| कमलनयन | ||
| नरसिंह | ||
| विद्याधन | ||
| रक्तचंदन | ||
| घनश्याम | ||
| काव्यामृत | ||
| पुरुषोत्तम | ||
| महादेव |
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| आईवडील | ||
| नवरात्र |
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| नरसिंह | ||
| तीनचार |
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| ______ | उत्तम असा पुरुष | ______ |
| बरेवाईट | ______ | ______ |
‘दशदिशा’ या सामासिक शब्दातील समासाचे नाव लिहा.
पुढील सामासिक शब्दांसमोर समासाचे नाव लिहा.
सद्गुरू
पुढील सामासिक शब्दांसमोर समासाचे नाव लिहा.
सुईदोरा
पुढील सामासिक शब्दांसमोर समासाचे नाव लिहा.
चौघडी
पुढील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| यथायोग्य | ______ | ______ |
पुढील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| ______ | राष्ट्रासाठी अर्पण | ______ |
योग्य जोड्या लावा.
| सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| (i) भाजीपाला | द्विगू समास |
| (ii) कमलनयन | समाहार द्वंद्व समास |
| कर्मधारय समास |
| ‘अ’ गट | ‘ब’ गट | |
| 1 | सूर्याचा उदय झाला. | सूर्योदय झाला. |
| 2 | प्रत्येक दिवशी त्याची प्रतिष्ठा वाढत गेली. | दिवसेंदिवस त्याची प्रतिष्ठा वाढत गेली. |
बोलण्याच्या ओघात आपण शब्दातील परस्परसंबंध दाखवणारे विभक्ती प्रत्यय गाळून सुटसुटीत असे जोडशब्द बनवतो. शब्दांच्या अशा एकत्रीकरणाला ‘समास’ असे म्हणतात. शब्दांच्या अशा एकत्रीकरणाने जो जोडशब्द तयार होतो त्याला ‘सामासिक शब्द’ म्हणतात.
समास विग्रह - सामासिक शब्द कोणत्या शब्दांपासून तयार झाला, हे स्पष्ट करण्यासाठी आपण त्याची फोड करताे. या फोड करून दाखवण्याच्या पद्धतीला ‘विग्रह’ म्हणतात. वर ‘ब’ गटात सामासिक शब्द आहेत, तर ‘अ’ गटात विग्रह आहेत.
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह |
| यथाश | ______ |
'पावलोपावली' या सामासिक शब्दातील समासाचे नाव लिहा.
