Question

सोबतच्या आकृतीत, केंद्र X आणि Y असलेली वर्तुळे परस्परांना बिंदू Z मध्ये स्पर्श करतात. बिंदू Z मधून जाणारी वृत्तछेदिका त्या वर्तुळांना अनुक्रमे बिंदू A व बिंदू B मध्ये छेदते. तर सिद्ध करा,

त्रिज्या XA || त्रिज्या YB

खाली दिलेल्या सिद्धतेतील रिकाम्या जागा भरून पूर्ण सिद्धता लिहून काढा.

 

रचना : रेख XZ आणि YZ काढा.

सिद्धता : स्पर्शवर्तुळांच्या प्रमेयानुसार, बिंदू X, Z, Y हे  `square`

∴ ∠XZA ≅ `square` ............[विरुद्ध कोन]

∠XZA = ∠BZY = p मानू ............ (i)

आता, रेख XA ≅ रेख XZ ...........[एकाच वर्तुळाच्या त्रिज्या]

∴ ∠XAZ = `square` = p ............ (ii) (समद्‌विभुज त्रिकोणाचे प्रमेय)

तसेच रेख YB ≅ YZ ..................[एकाच वर्तुळाच्या त्रिज्या]

∴ ∠BZY = `square` = p (iii) [समद्विभुज त्रिकोणाचे प्रमेय]

∴ (i), (ii) व (iii) वरून,

∠XAZ = `square`

∴ त्रिज्या XA || त्रिज्या YB ................[`square`]

Answer 1

स्पर्शवर्तुळांच्या प्रमेयानुसार, बिंदू X, Z, Y हे एकरेषीय आहेत.  

∴ ∠XZA ≅ ∠BZY ............[विरुद्ध कोन] 

∠XZA = ∠BZY = p मानू ............ (i)

आता, रेख XA ≅ रेख XZ ...........[एकाच वर्तुळाच्या त्रिज्या]

∴ ∠XAZ = ∠XZA = p ............ (ii) (समद्‌विभुज त्रिकोणाचे प्रमेय)

तसेच रेख YB ≅ YZ ..................[एकाच वर्तुळाच्या त्रिज्या]

∴ ∠BZY = ∠ZBY = p (iii) [समद्विभुज त्रिकोणाचे प्रमेय] 

∴ (i), (ii) व (iii) वरून,

∠XAZ = ∠ZBY .............[व्युत्क्रम कोन कसोटी]

∴ त्रिज्या XA || त्रिज्या YB