Advertisements
Advertisements
प्रश्न
न हे नयन, पाकळ्या उमलल्या सरोजांतील।
या वाक्यातील उपमेय ओळखा.
उत्तर
उपमेय - नयन
APPEARS IN
संबंधित प्रश्न
खालील ओळींतील अलंकार ओळखून त्याचे नाव लिहा.
वीर मराठे आले गर्जत!
पर्वत सगळे झाले कंपित!
खालील ओळींतील अलंकार ओळखून त्याचे नाव लिहा.
या दानाशी या दानाहुन
अन्य नसे उपमान
खालील ओळींतील अलंकार ओळखून त्याचे नाव लिहा.
न हा अधर, तोंडले नव्हत दांत हे कीं हिरे ।
खालील ओळींतील अलंकार ओळखून त्याचे नाव लिहा.
अनंत मरणें अधी मरावीं,
स्वातंत्र्याची आस धरावी,
मारिल मरणचि मरणा भावी,
मग चिरंजीवपण ये बघ तें.
खालील ओळीतील अलंकार ओळखून त्याचे नाव लिहा.
मुंगी उडाली आकाशी
तिने गिळिले सूर्यासी!
खालील ओळींतील अलंकार ओळखून त्याचे नाव लिहा.
फूल गळे, फळ गोड जाहलें,
बीज नुरे, डौलांत तरू डुले;
तेज जळे, बघ ज्योत पाजळे;
का मरणिं अमरता ही न खरी?
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| अलंकाराची वैशिष्ट्ये |
अलंकाराचे नाव |
|
(अ) उपमेयाचा निषेध केला जातो. |
(१) __________ |
|
(अ) __________________ (आ) __________________ |
(२) अनन्वय अलंकार |
|
(अ) विशेष उदाहरणांवरून एखादा सर्वसामान्य सिद्धांत सांगितला जातो. |
(३) __________ |
|
(अ) ________________________ |
(४) अतिशयोक्ती अलंकार |
खालील कृती करा.
न हे नभोमंडल वारिराशी आकाश न तारका फेनचि हा तळाशी पहिल्या ओळीतील-
उपमेय ______
उपमान ______
दुसऱ्या ओळीतील
उपमेय ______
उपमान ______
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| क्र. | उदाहरण |
सामान्य सिद्धांत |
विशेष गोष्टी |
|
(१) |
जन पळभर म्हणतिल, 'हाय हाय!' |
-- |
-- |
|
(२) |
सखेसोयरे डोळे पुसतिल, |
-- |
-- |
खालील उदाहरणांचा अभ्यास करा व दोन्ही अलंकाराच्या रचनेतील फरक समजून घ्या. अशा उदाहरणांचा शाेध घेऊन त्यांचा सराव करा.
- अब्दुल हा तपोवनातील स्त्रियांना देवदूतासारखा वाटतो. (उपमा अलंकार)
- अब्दुल हा तपोवनातील स्त्रियांसाठी जणू देवदूतच. (उत्प्रेक्षा अलंकार)
खालील वाक्यांतील अलंकार ओळखा.
रेखामावशीचे पाय झऱ्याच्या स्फटिक स्वच्छ पाण्यासारखे.
खालील वाक्यांतील अलंकार ओळखा.
पायपुसणीच्या आकाराचा एक निळा चौकोन उमटला, अगदी आभाळाच्या निरभ्र तुकड्यासारखा.
कृती पूर्ण करा.
कवितेतील ‘यमक’ अलंकार साधणाऱ्या शब्दांच्या जोड्या शोधा.
खालील वाक्यातील अलंकार ओळखा.
नव्या कल्पना कारंजाच्या तुषारांप्रमाणे उडू लागतात - ______
खालील वाक्यातील अलंकार ओळखा.
कल्पना ही देखील लक्ष्मीसारखी असते - ______
खालील कृती सोडवा.
आला हा दारि उभा वसंत फेरीवाला
पोते खांद्यावरि सौद्याचे, देईल ज्याचे त्याला
(१) वरील उदाहरणातील अलंकार - ____________
(२) त्या अलंकाराची वैशिष्ट्ये - (i) ______ (ii) ______
खालील ओळी वाचून रिकाम्या जागा भरा.
सावळा ग रामचंद्र। रत्नमंचकी झोपतो।
त्याला पाहता लाजून। चंद्र आभाळी लोपतो।।
| उपमेय | उपमान | अलंकाराचे नाव | अलंकाराची वैशिष्ट्ये |
खालील ओळीतील अलंकार ओळखा:
आभाळागत माया तुझी आम्हांवरी रहू दे।
योग्य पर्याय निवडा:
दमडिचं तेल आणलं, सासूबाई चं न्हाणं झालं
मामंजीची दाढी झाली, भावोजीची शेंडी झाली
वरील काव्यपंक्तीतील अलंकार ओळखून लिहा.
पुढील तक्ता पूर्ण करा.
| अलंकाराची वैशिष्ट्ये | अलंकार |
| १. उपमेयाचा निषेध केला जातो. | ______ |
| २. उपमेय हे उपमेय असूनही ते उपमेय नाही तर उपमानच आहे असे सांगितले जाते. |
पुढील तक्ता पूर्ण करा.
| अलंकाराची वैशिष्ट्ये | अलंकार |
| ______ | अनन्वय अलंकार |
पुढील तक्ता पूर्ण करा.
| उदाहरण | सामान्य सिद्धांत | विशेष गोष्टी |
| न हे नयन, पाकळ्या उमलल्या सरोजांतील। न हे वदन, चंद्रमा शरदिचा गमे केवळ।। |
- | - |
जो अंबरी उफळतां खुर लागलाहे।
तो चंद्रमा निज तनूवरि डाग लाहे।।
वरील काव्यपंक्तीतील अलंकार ओळखून लिहा.
खालील ओळींमध्ये कोणत्या अक्षरांचे यमक आढळते?
‘‘ही वाट दूर जाते स्वप्नामधील गावा,
माझ्या मनातला का तेथे असेल रावा.’’
खालील ओळींमध्ये कोणत्या अक्षरांचे यमक आढळते?
हिंडू ओढे, धुंडू ओहळ
झाडावरचे काढू मोहळ
खालील ओळीत कोणत्या ध्वनींची पुनरावृत्ती झालेली आहे?
‘‘हटातटाने पटा रंगवुनि जटा धरिसी का शिरीं?’’
खालील ओळींतील अलंकार ओळखा व अलंकाराचे नाव लिहा.
पहा पाखरे चरोनि होती झाडावर गोळा.
कुठे बुडाला पलीकडिल तो ‘सोन्याचा गोळा?’
खालील ओळींतील अलंकार ओळखा व अलंकाराचे नाव लिहा.
जरी अनेक अपुले धर्म, जरी अनेक अपुल्या जाती
परी अभंग असू द्या, सदैव अपुली माणुसकीची नाती
खालील ओळींतील अलंकार ओळखा व अलंकाराचे नाव लिहा.
नटलं घरदार शिवार सारं
खेळं अंगणी सळसळतं वार
मुंगी उडाली आकाशी
तिने गिळिले सूर्यासी !
वरील काव्यपंक्तीतील अलंकार ओळखून लिहा.
