Question

भारतातील भांडवल बाजारासमोरील कोणत्याही चार समस्या स्पष्ट करा.

Answer 1

भांडवल बाजार हा देशातील आणि देशाबाहेरील एकत्रित समभाग आणि कर्ज अशा दोन्ही दीर्घमुदतीच्या निधींची बाजारपेठ आहे. हा वित्‍तीय प्रणालीचा एक महत्‍त्‍वाचा घटक आहे.

भारतीय भांडवल बाजारात खालीलप्रमाणे समस्‍या आढळून येतात:

1. वित्‍तीय घोटाळे: वाढत्‍या आर्थिक घोटाळ्यांचा परिणाम म्‍हणजे भांडवल बाजारातील न भरून येणारा तोटा. यामुळे सार्वजनिक अविश्वासदेखील वाढला आहे आणि वैयक्‍तिक गुंतवणुकीबाबतचा आत्‍मविश्वास कमी झाला आहे.
2. अंतस्‍थ माहीतगार आणि किंमत गैरफेरफार: अंतस्‍थ माहीतगार म्‍हणजे कंपनीची गुप्त माहिती असल्‍याने एखाद्याला वैयक्‍तिक लाभासाठी अप्रकाशित माहितीची खरेदी-विक्री करणे. गैरप्रकारे केलेली किंमत हाताळणी म्‍हणजे स्‍वतःच्या फायद्यासाठी काही व्यक्‍तींच्या मदतीने खरेदी-विक्री करून भागाच्या किमती वाढवणे. अशा बेकायदेशीर पद्धतीचा भांडवल बाजाराच्या सुगम कार्यावरही परिणाम झाला आहे.
3. कर्जाची अपुरी साधने: कर्जाच्या साधनांमध्ये रोखे, कर्जरोखे इत्‍यादींचा समावेश होतो. गुंतवणुकींचे कमी प्रमाण, देयकाची जास्‍त किंमत, लघू व मध्यम उद्योगांना प्रवेश नसल्‍यामुळे कर्जाच्या सुरक्षिततेमध्ये जास्‍त व्यापार होत नाही.
4. व्यापाराच्या प्रमाणातील घट: गुंतवणूकदारांना ऑनलाइन व्यवहाराची उपलब्‍धता व प्राधान्य असल्‍यामुळे प्रादेशिक शेअर बाजारामध्ये व्यापाराच्या प्रमाणात तीव्र घट झाली. कारण गुंतवणूकदार बॉम्‍बे वायदे बाजार व नॅशनल वायदे बाजार या भाग बाजारातील रोख्यांमध्ये गुंतवणूक करण्यास प्राधान्य देतात.
5. माहितीच्या कार्यक्षमतेचा अभाव: एखाद्या कंपनीच्या शेअर बाजारातील किमतींनी सध्याच्या किमतीमध्ये सर्व उपलब्‍ध माहिती समाविष्‍ट केली तर बाजार माहितीनुसार कार्यक्षम असल्‍याचे म्‍हटले जाते. तथापि प्रगत देशांच्या तुलनेत भारतातील शेअर बाजारात माहितीची कार्यक्षमता कमी आहे.