Question

खालील विधानाचे भौगोलिक कारणे लिहा.

लोकसंख्येतील साक्षरतेचे प्रमाण हे देशाच्या आर्थिक व सामाजिक विकासाचे द्योतक असते.

Answer 1

साक्षरता दर हा देशाच्या आर्थिक आणि सामाजिक विकासाचे द्योतक आहे कारण:

1. आर्थिक वाढ: उच्च साक्षरता दरामुळे कुशल आणि सुशिक्षित कर्मचारी वर्ग निर्माण होते, ज्यामुळे चांगल्या नोकरीच्या संधी, उच्च उत्पन्न आणि एकूण आर्थिक विकास होतो.
2. सुधारित राहणीमान: शिक्षित व्यक्तींना चांगली आरोग्यसेवा, रोजगार आणि राहणीमान मिळू शकते, त्यांचे जीवनमान सुधारते.
3. सामाजिक जागरूकता: साक्षरता आरोग्य, स्वच्छता आणि सामाजिक हक्कांसारख्या महत्त्वाच्या मुद्द्यांबद्दल जागरूकता पसरवण्यास, असमानता कमी करण्यास आणि सामाजिक न्यायाला प्रोत्साहन देण्यास मदत करते.
4. तांत्रिक प्रगती: साक्षर लोकसंख्या देशाच्या विकासासाठी आवश्यक असलेल्या नवोपक्रम, संशोधन आणि तांत्रिक प्रगतीमध्ये योगदान देते.
5. उत्तम प्रशासन: साक्षर नागरिक लोकशाहीमध्ये सक्रियपणे सहभागी होऊ शकतात, धोरणे समजून घेऊ शकतात आणि माहितीपूर्ण निर्णय घेऊ शकतात, ज्यामुळे चांगले प्रशासन आणि विकास होतो.

Answer 2

साक्षरतेचे प्रमाण वाढत जाते, तसा लोकांच्या राहणीमानाचा दर्जा सुधारतो. स्त्रियांनाही समाजात चांगला दर्जा प्राप्त होतो. साक्षरतेमुळे मनुष्याची कार्यकुशलता वाढते आणि त्यामुळे प्राथमिक व्यवसायाव्यतिरिक्त त्याला द्वितीयक व तृतीयक व्यवसायांतील संधीही मिळू शकतात. साक्षरतेच्या प्रमाणाचा व्यक्तीच्या आर्थिक प्रगतीशीही थेट संबंध आहे आणि याचप्रमाणे देशाच्या आर्थिक विकासाचा लोकांच्या साक्षरतेशीही थेट संबंध आहे. साक्षरता जेवढी जास्त तेवढी देशाच्या विकासाची शक्यता जास्त आणि त्याचप्रमाणे देशाच्या विकासाचे प्रमाण जेवढे जास्त असते. त्याप्रमाणे शैक्षणिक सुविधांची उपलब्धता आणि शासकीय धोरण यांचाही प्रभाव साक्षरतेवर होतो. एकाअर्थी लोकसंख्येची साक्षरता आणि देशाचा सामाजिक, आर्थिक विकास हे परस्परपूरक आहेत. इतकेच नव्हे तर, साक्षरता ही देशाच्या आर्थिक विकासाचे कारण व परिणाम असे दोन्ही घटक आहेत असे म्हणता येईल.