Advertisements
Advertisements
Question
खालील वाक्य वाचा. अधोरेखित केलेल्या शब्दांबाबत माहिती भरून तक्ता पूर्ण करा. एखाद्या शब्दाला खालील मुद्दे लागू नसतील तर तिथे − हे चिन्ह लिहा. उदा., ‘व’ यासाठी लिंग, वचन, विभक्ती सगळीकडे − हे चिन्ह येईल.
पुरुषांसाठी व स्त्रियांसाठी वेगवेगळे सामने होतात.
| अ. क्र. | शब्द | मूळ शब्द | शब्दजात | प्रकार | लिंग | वचन | विभक्ती |
| (१) | पुरुषांसाठी | ||||||
| (२) | व | ||||||
| (३) | स्त्रियांसाठी | ||||||
| (४) | वेगवेगळे | ||||||
| (५) | सामने | ||||||
| (६) | होतात |
Solution
| अ. क्र. | शब्द | मूळ शब्द | शब्दजात | प्रकार | लिंग | वचन | विभक्ती |
| (१) | पुरुषांसाठी | पुरुष | नाम | सामान्यनाम | पुल्लिंग | अनेकवचन | चतुर्थी |
| (२) | व | व | उभयान्वयी अव्यय | समुच्चयबोधक उभयान्वयी अव्यय | − | − | − |
| (३) | स्त्रियांसाठी | स्त्री | नाम | सामान्यनाम | स्त्रीलिंग | अनेकवचन | चतुर्थी |
| (४) | वेगवेगळे | वेगवेगळा | विशेषण | संख्याविशेषण | − | अनेकवचन | − |
| (५) | सामने | सामना | नाम | सामान्यनाम | पुल्लिंग | अनेकवचन | प्रथमा |
| (६) | होतात | होणे | क्रियापद | अकर्मक क्रियापद | − | − | − |
RELATED QUESTIONS
पुढील शब्दातील अक्षरे निवडून अर्थपूर्ण शब्द तयार करा :
इशारतीबरहुकूम
जसे विफलताचे वैफल्य
तसे
सफलता ⇒
कुशलता ⇒
निपुणता ⇒
शब्दाच्या शेवटी 'क' असलेले चार शब्द लिहाः
उदा., 'उत्तेजक'
परिमळ पाठात दिलेल्या कवितेच्या उदाहरणांतून यमक जुळणाऱ्या शब्दांच्या पाच जोड्या शोधून लिहा.
खालील शब्दांना उपसर्ग व प्रत्यय लावून शब्द तयार करा.
उदा., वाद-विवाद, संवाद, निर्विवाद, वादक, वादी
(अ) अर्थ -
(आ) कृपा -
(इ) धर्म -
(ई) बोध -
(उ) गुण -
खालील वाक्प्रचाराचा अर्थ लिहून वाक्यांत उपयोग करा.
मन कातर होणे.
खालील ओळीमधील उपमेय, उपमान, साधर्म्यदर्शक शब्द व साधर्म्यदर्शक गुण ओळखा व अलंकाराचे नाव द्या.
आईचे प्रेम म्हणजे जणू सागरच!
खालील शब्दसमूहापासून सामासिक शब्द बनवा.
प्रत्येक गल्लीत-
अधोरेखित शब्दाविषयी खालील माहिती भरून तक्ता पूर्ण करा.
सुट्टीत तो मित्रांशी खेळतो.
खालील गटातील लेखननियमानुसार योग्य असलेला शब्द लिहा.
खाली दिलेल्या शब्दांच्या विरुद्ध अर्थाचे शब्द चौकटीतून शोधून लिहा.
थंड, सापडणे, सुगंध, थोरला, जुना, लक्ष, स्मृती
| दुर्गंध, विस्मृती, नवीन, गरम, दुर्लक्ष, धाकटा, हरवणे |
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| एकवचन | अनेकवचन |
| पुस्तक | |
| गाव | |
| मैदान | |
| नदी |
खालील वाक्यातील अधोरेखित शब्दांमधील नामे, सर्वनामे, विशेषणे, क्रियापदे रिकाम्या चौकटींत भरा.
कर्णागड नावाचा एक पौराणिक गड आहे.
| नाम | सर्वनाम | विशेषण | क्रियापद |
खालील वाक्प्रचाराचा वाक्यात उपयोग करा.
गाढ झोपणे -
खालील शब्दाचे वचन बदला.
गाय -
खालील वाक्याचे वचन बदलून वाक्य पुन्हा लिहा.
उदा., भिंत कोसळली - भिंती कोसळल्या.
मधू आंबा खा.
खालील चित्राला दोन-दोन विशेषणे लावा.
योग्य जोड्या लावा.
| नाम | विशेषण |
| (अ) मिनू | (१) मुसळधार |
| (आ) पाणी | (२) इवलीशी |
| (इ) डोळे | (३) खारट |
| (ई) पाऊस | (४) बटबटीत |
खालील शब्दाचे अनेकवचन लिहा.
कवठ -
खालील वाक्यात (? ! ‘-’ ‘‘-’’ . ,) घालून वाक्य पुन्हा लिहा.
आवडले का तुला पुस्तक आई म्हणाली.
पाठामध्ये दुखणेकरी हा शब्द आलेला आहे. दुखणेकरी म्हणजे सतत आजारी पडणारी व्यक्ती. खाली काही वाक्प्रचार व म्हणी दिलेल्या आहेत. शिक्षक व पालक यांच्याशी चर्चा करून त्यांचा अर्थ समजून घ्या. त्यांचा वाक्यांत उपयोग करा.
घागरगडचा सुभेदार -
खालील शब्दाला मराठी भाषेतील पर्यायी शब्द लिहा.
पेशंट -
खाली दिलेल्या चौकटींत म्हणी लपलेल्या आहेत, त्या ओळखा व लिहा.
______! काय दशा झाली त्याची!
फुशारकी मारणाऱ्याचा पराजय होतो. - ______
थोडे थोडे करून फार मोठे काम करून दाखवणे. - ______
खाली काही शब्द दिलेले आहेत. त्या शब्दांचा समानार्थी शब्द भरून कोडे पूर्ण करा.
- मस्तक
- कचरा
- रात्र
- पाणी
- जनता
- मुलगी
खाली दिलेल्या शब्दाचे विरुद्धार्थी शब्द लिहा.
उंच ×
रिकाम्या जागी योग्य नाम लिहा. वाक्यातील क्रियापद ओळखा.
______ पत्र लिहिते.
खालील शब्दासाठी पाठातील विशेषण शोधा.
| विशेषण | विशेष्य |
| ______ | गडी |
खालील उदाहरणे वाचा व अभ्यासा.
- मुलांनी आईवडिलांची आज्ञा पाळावी.
- आई गावाहून चार पाच दिवसांत परत येईल.
- दूरच्या प्रवासात सोबत अंथरूण पांघरूण घ्यावे.
(१) अधोरेखित शब्दांत किती पदे आहेत?
(२) दोन्ही पदे महत्त्वाची वाटतात काय?
दोन्ही पदे महत्त्वाची - द्‌वंद्‌व समास वैशिष्ट्ये - समासाचा विग्रह आणि, व, अथवा, किंवा या समुच्चयबोधक उभयान्वयी अव्ययांनी नाहीतर वा, किंवा, अथवा या विकल्पबोधक उभयान्वयी अव्ययांनी करतात.
| (१) इतरेतर द्‌वंद्‌व | (२) वैकल्पिक द्‌वंद्‌व | (३) समाहार द्‌वंद्‌व |
| दोन्ही पदे महत्त्वाची. विग्रह - आणि, व या समुच्च्यबोधक उभयान्वयी अव्ययांनी करावा. |
दोन्ही पदे महत्त्वाची. विग्रह वा, किंवा, अथवा अशा विकल्प बोधक उभयान्वयी अव्ययांनी करावा. |
दोन्ही पदे महत्त्वाची. दोन्ही पदांसोबत त्याच प्रकारच्या इतर पदांचा समावेश (समाहार) गृहीत धरलेला असतो. |
| उदा., कृष्णार्जुन कृष्ण आणि अर्जुन |
उदा., खरेखोटे खरे किंवा खोटे |
उदा., भाजीपाला भाजी व इतर गोष्टी |
अनुस्वार वापरून लिहा.
सञ्च - ______
खालील शब्दाचे विशेषण, विशेष्य शोधा व लिहा.
______ - यंत्र
खाली दिलेले उदाहरण वाचा. त्यातील भाव समजून घ्या व त्यातील रसाचे नाव लिहा.
‘‘ओढ्यांत भालु ओरडती
वाऱ्यात भुते बडबडती
डोहात सावल्या पडती’’
खाली दिलेले उदाहरण वाचा. त्यातील भाव समजून घ्या व त्यातील रसाचे नाव लिहा.
‘‘जे खळांची व्यंकटी सांडो
तयां सत्कर्मी रती वाढो
भूतां परस्परे जडो। मैत्र जीवांचे’’
आपली मराठी भाषा वाक्प्रचार, म्हणी व सुभाषिते यांनी समृद्ध आहे. शरीर अवयव, प्राणी, पक्षी, मानवी भावभावना, अन्न वा इतर अशा अनेक गोष्टींवरून आपल्याला वाक्प्रचार व म्हणी पाहायला मिळतात. खाली एक तक्ता दिला आहे. तक्त्यातील प्रत्येक रकान्यात दिलेल्या उदाहरणाप्रमाणे आणखी म्हणी व वाक्प्रचार शोधा व लिहा.
| शरीर अवयवावर आधारित | प्राणी व पक्षी यांवर आधारित | मानवी भावभावना | अन्नघटक | इतर घटक | |
| (१) | चेहरा काळवंडणे. | पोटात कावळे ओरडणे. | जिवाची उलघाल होणे. | खाईन तर तुपाशी नाहीतर उपाशी. | दगडापेक्षा वीट मऊ. |
| (२) | |||||
| (३) | |||||
| (४) | |||||
| (५) |
पुढील शब्दांतील अक्षरांवरून अर्थपूर्ण दोन शब्द तयार करा:
मिरवणूक
