Advertisements
Advertisements
प्रश्न
वर्तुळपाकळी A-PCQ मध्ये `square`ABCD हा चौरस आहे. C - BXD या पाकळीची त्रिज्या 20 सेमी असेल तर रेखांकित भागाचे क्षेत्रफळ काढण्यासाठी खालील कृती करा.
उकल: चौरस ABCD ची बाजूृ = वर्तुळपाकळी C - BXD ची त्रिज्या = `square` सेमी
चौरसाचे क्षेत्रफळ = बाजूृ2 = `square^2` = `square` ...(l)
चौरसातील रेखांकित भागाचे क्षेत्रफळ = चौरस ABCD चे क्षेत्रफळ - वर्तुळपाकळी C - BXD चे क्षेत्रफळ
= `square - θ/360 xx pir^2`
= `square - 90/360 xx 3.14/1 xx 400/1`
= `square - 314`
= `square`
मोठ्या वर्तुळपाकळीची त्रिज्या = चौरस ABCD च्या कर्णाची लांबी
= `20sqrt2`
माेठ्या वर्तुळपाकळीतील चौरसाबाहेरील रेखांकित भागाचे क्षेत्रफळ
= वर्तुळपाकळी A - PCQ चे क्षेत्रफळ - चौरस ABCD चे क्षेत्रफळ
= A(A - PCQ) - A(`square` ABCD)
= `(θ/360 xx pi xx r^2) - square^2`
= `90/360 xx 3.14(20sqrt2)^2 - (20)^2`
= `square - square`
= `square`
∴ रेखांकित भागाचे एकूण क्षेत्रफळ = 86 + 228 = 314 चौसेमी
उत्तर १
चौरस ABCD ची बाजूृ = वर्तुळपाकळी C-BXD ची त्रिज्या = 20 सेमी
चौरसाचे क्षेत्रफळ = बाजूृ2 = `20^2` = 400 सेमी2 ...(l)
चौरसातील रेखांकित भागाचे क्षेत्रफळ = चौरस ABCD चे क्षेत्रफळ - वर्तुळपाकळी C-BXD चे क्षेत्रफळ
= `400 - θ/360 xx pir^2`
= `400 - 90/360 xx 3.14/1 xx 400/1`
= `400 - 314`
= 86 सेमी2
मोठ्या वर्तुळपाकळीची त्रिज्या = चौरस ABCD च्या कर्णाची लांबी
= `sqrt2 xx` बाजूृ
= `20sqrt2` सेमी
माेठ्या वर्तुळपाकळीतील चौरसाबाहेरील रेखांकित भागाचे क्षेत्रफळ
= वर्तुळपाकळी A-PCQ चे क्षेत्रफळ - चौरस ABCD चे क्षेत्रफळ
= A(A-PCQ) - A(`square` ABCD)
= `(θ/360 xx pi xx r^2) - "AB"^2`
= `90/360 xx 3.14(20sqrt2)^2 - (20)^2`
= `628 - 400`
= 228 सेमी2
∴ रेखांकित भागाचे एकूण क्षेत्रफळ = 86 + 228
= 314 चौसेमी
उत्तर २
वर्तुळपाकळी (C-BXD) चे क्षेत्रफळ
= `θ/360 xx pir^2`
= `90/360 xx 3.14 xx 20 xx 20`
= 3.14 × 5 × 20
= 314 सेमी2
`square "ABCD"` हा चौरस आहे. …[पक्ष]
`square "ABCD"` ची बाजू = वर्तुळपाकळी (C-BXD) ची त्रिज्या
= 20 सेमी
वर्तुळपाकळी (A-PCQ) ची त्रिज्या = चौरसाचा कर्ण
= `sqrt2` × बाजू
= `sqrt2 xx 20`
= `20sqrt2` सेमी
वर्तुळपाकळी (A-PCQ) चे क्षेत्रफळ = `θ/360 xx pir^2`
= `90/360 xx 3.14 xx (20sqrt2)^2`
= `1/4 xx 3.14 xx 20 xx 20 xx 2`
= 628 सेमी2
आता, रेखांकित भागाचे क्षेत्रफळ = A(A-PCQ) - A(C-BXD)
= 628 - 314
= 314 सेमी2
∴ रेखांकित भागाचे क्षेत्रफळ 314 सेमी2 आहे.
APPEARS IN
संबंधित प्रश्न
वर्तुळाची त्रिज्या 10 सेमी आहे. वर्तुळकंसाचे माप 54° असल्यास त्या कंसाने मर्यादित केलेल्या वर्तुळपाकळीचे क्षेत्रफळ काढा. (π =3.14)
वर्तुळपाकळीची त्रिज्या 3.5 सेमी असून तिच्या वर्तुळकंसाची लांबी 2.2 सेमी आहे, तर वर्तुळपाकळीचे क्षेत्रफळ काढा.
3.4 सेमी त्रिज्या असलेल्या वर्तुळपाकळीची परिमिती 12.8 सेमी आहे तर वर्तुळपाकळीचे क्षेत्रफळ काढा.
आकृतीत A(P-ABC) = 154 चौसेमी आणि वर्तुळाची त्रिज्या 14 सेमी असेल, तर
(1) ∠APC चे माप काढा.
(2) कंस ABC ची लांबी काढा.
वर्तुळपाकळीची त्रिज्या 7 सेमी आहे. जर वर्तुळपाकळीच्या कंसाचे माप पुढीलप्रमाणे दिलेले आहे, तर त्या वर्तुळपाकळीचे क्षेत्रफळ काढा.
30°
वर्तुळपाकळीची त्रिज्या 7 सेमी आहे. जर वर्तुळपाकळीच्या कंसाचे माप पुढीलप्रमाणे दिलेले आहे, तर त्या वर्तुळपाकळीचे क्षेत्रफळ काढा.
210°
वर्तुळपाकळीची त्रिज्या 7 सेमी आहे. जर वर्तुळपाकळीच्या कंसाचे माप पुढीलप्रमाणे दिलेले आहे, तर त्या वर्तुळपाकळीचे क्षेत्रफळ काढा.
3 काटकोन
आकृतीत `square`PQRS हा आयत असून PQ = 14 सेमी, QR = 21 सेमी, तर आकृतीत दाखविलेल्या x, y आणि z या प्रत्येक भागाचे क्षेत्रफळ काढा.
ΔLMN हा समभुज त्रिकोण आहे. LM = 14 सेमी. त्रिकोणाचा प्रत्येक शिरोबिंदू केंद्रबिंदू मानून व 7 सेमी त्रिज्या घेऊन आकृतीत दाखवल्याप्रमाणे तीन वर्तुळपाकळ्या काढल्या. त्यावरून,
(1) A (ΔLMN) = ?
(2) एका वर्तुळपाकळीचे क्षेत्रफळ काढा.
(3) तीन वर्तुळपाकळ्यांचे एकूण क्षेत्रफळ काढा.
(4) रेखांकित भागाचे क्षेत्रफळ काढा.
आकृतीत P हा वर्तुळाचा केंद्र असून रेख AB ही जीवा आहे. PA = 8 सेमी आणि जीवा AB वर्तुळकेंद्रापासून 4 सेमी अंतरावर असेल, तर रेखांकित भागाचे क्षेत्रफळ A काढा. (π = 3.14, `sqrt3` = 1.73)
