Advertisements
Advertisements
प्रश्न
कंसात समासांची नावे दिलेली आहेत. पुढे दिलेल्या सामासिक शब्दांसमोर त्यापैकी योग्य समासाचे नाव लिहा :
चहापाणी - ____________.
पर्याय
विभक्ती तत्पुरुष समास
कर्मधारय समास
द्विगू समास
इतरेतर द्वंद्व समास
वैकल्पिक द्वंद्व समा
समाहार द्वंद्व समास
उत्तर
चहापाणी - समाहार द्वंद्व समास
APPEARS IN
संबंधित प्रश्न
कंसात समासांची नावे दिलेली आहेत. पुढे दिलेल्या सामासिक शब्दांसमोर त्यापैकी योग्य समासाचे नाव लिहा :
सद्गुर - ____________.
कंसात समासांची नावे दिलेली आहेत. पुढे दिलेल्या सामासिक शब्दांसमोर त्यापैकी योग्य समासाचे नाव लिहा :
सुईदोरा - ____________.
व्याकरण.
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द |
समासाचा विग्रह |
समासाचे नाव |
|
(१) पांढराशुभ्र |
|
|
|
(२) वृक्षवेली |
|
|
|
(३) गप्पागोष्टी |
|
|
|
(४) सुखदुःख |
|
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून अधोरेखित करा.
नागरिकांनी गरजू विद्यार्थ्यांना यथाशक्ती मदत केली.
पुढील वाक्ये अभ्यासून तक्ता पूर्ण करा.
(१) गुप्तहेर वेशांतर करून खऱ्या माहितीचा शोध घेतात.
(२) अतिवृष्टीमुळे ओला दुष्काळ पडला.
(३) काही माणसे केलेल्या कामाचे मानधन घेणे टाळतात.
(४) निळासावळा झरा वाहतो बेटाबेटांतुन.
| अ. क्र. | सामासिक शब्द |
विग्रह |
|
(१) |
____________ |
अन्य असा वेश |
|
(२) |
दुष्काळ |
____________ |
|
(३) |
____________ |
मान हेच धन |
|
(४) |
____________ |
निळा सावळा असा |
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून दिलेला तक्ता पूर्ण करा.
(१) सूर्याच्या सोनेरी किरणांनी दशदिशा उजळून निघाल्यात.
(२) नवरात्रात ठिकठिकाणी गरबा नृत्याचे कार्यक्रम चालतात.
(३) सुरेखाला वन्यजीव सप्ताहानिमित्त झालेल्या वक्तृत्व स्पर्धेत प्रथम क्रमांक प्राप्त झाला.
| अ. क्र. | सामासिक शब्द |
विग्रह |
|
(१) |
____________ |
दहा दिशांचा समूह |
|
(२) |
नवरात्र |
____________ |
|
(३) |
____________ |
सात आहांचा (दिवसांचा समूह) |
खालील उदाहरणे अभ्यासा व त्यातील सामासिक शब्द अधोरेखित करा.
काल रात्री आमच्या परिसरात नीरव शांतता होती.
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| अ. क्र. | सामासिक शब्द |
विग्रह |
|
(१) |
______ |
निघून गेले आहेत प्राण ज्याचे असा तो |
|
(२) |
नीरज |
________________________ |
|
(३) |
______ |
प्रमाणासह आहे जे ते |
|
(४) |
गोपाल |
________________________ |
|
(५) |
______ |
माशासारखे आहेत डोळे जिचे अशी ती |
|
(६) |
षडानन |
________________________ |
खालील वाक्यातील सामासिक शब्द ओळखा व त्या शब्दाचा विग्रह करा.
पाठ्यपुस्तकातील सर्व कविता संकेतला तोंडपाठ आहेत.
खालील वाक्य वाचून त्यातील सामासिक शब्द ओळखा व त्याचा विग्रह करा.
महाराष्ट्र राज्य समृद्ध आहे.
खालील वाक्य वाचून त्यातील सामासिक शब्द ओळखा व त्याचा विग्रह करा.
या पुस्तकाचे भाषांतर चांगले झाले आहे - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
पुरुषोत्तम - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
द्‌विदल - ______
खालील वाक्य वाचा आणि त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
खरेखोटे समजल्याशिवाय अभिप्राय देऊ नये - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
विटीदांडू - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
नाकडोळे - ______
खालील वाक्य वाचा आणि त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
बरेवाईट प्रसंग सगळ्यांच्याच जीवनात येतात - ______
तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| पालापाचोळा | ______ | ______ |
| केरकचरा | ______ | ______ |
| तीनचार | ______ | ______ |
| खरेखोटे | ______ | ______ |
| कुलूपकिल्ली | ______ | ______ |
| स्त्रीपुरुष | ______ | ______ |
खाली दिलेल्या सामासिक शब्दांचा विग्रह व समासाचे नाव लिहा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| १) इतरेतर द्वंद्व समास | ||
| बहिणभाऊ | ||
| आईवडील | ||
| नाकडोळे | ||
| सुंठसाखर | ||
| कृष्णार्जुन | ||
| विटीदांडू | ||
| कुलूपकिल्ली | ||
| स्त्रीपुरुष | ||
| २) वैकल्पिक द्वंद्व समास | ||
| बरेवाईट | ||
| सत्यासत्य | ||
| चारपाच | ||
| तीनचार | ||
| खरेखोटे | ||
| ३) समाहार द्वंद्व समास | ||
| अंथरूण पांघरूण | ||
| भाजीपाला | ||
| कपडालत्ता | ||
| अन्नपाणी | ||
| पालापाचोळा | ||
| केरकचरा | ||
योग्य जोड्या लावा.
| सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| 1) भाजीपाला | अ. कर्मधारय समास |
| 2) पुरुषोत्तम | ब. इतरेतर द्वंद्व समास |
| क. समाहार द्वंद्व समास |
योग्य जोड्या लावा.
| सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| काव्यामृत | अ. इतरेतर द्वंद्व समास |
| पंचारती | ब. कर्मधारय समास |
| इ. द्विगू समास |
पुढील विग्रहावरून सामासिक शब्द व समास ओळखा:
| विग्रह | सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| नफा किंवा तोटा |
पुढील सामासिक शब्दांसमोर समासाचे नाव लिहा.
चौघडी
पुढील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| ______ | राष्ट्रासाठी अर्पण | ______ |
योग्य जोड्या लावा.
| सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| (i) भाजीपाला | द्विगू समास |
| (ii) कमलनयन | समाहार द्वंद्व समास |
| कर्मधारय समास |
‘नीलकंठ’ या सामासिक शब्दातील समासाचे नाव लिहा.
| ‘अ’ गट | ‘ब’ गट | |
| 1 | सूर्याचा उदय झाला. | सूर्योदय झाला. |
| 2 | प्रत्येक दिवशी त्याची प्रतिष्ठा वाढत गेली. | दिवसेंदिवस त्याची प्रतिष्ठा वाढत गेली. |
बोलण्याच्या ओघात आपण शब्दातील परस्परसंबंध दाखवणारे विभक्ती प्रत्यय गाळून सुटसुटीत असे जोडशब्द बनवतो. शब्दांच्या अशा एकत्रीकरणाला ‘समास’ असे म्हणतात. शब्दांच्या अशा एकत्रीकरणाने जो जोडशब्द तयार होतो त्याला ‘सामासिक शब्द’ म्हणतात.
समास विग्रह - सामासिक शब्द कोणत्या शब्दांपासून तयार झाला, हे स्पष्ट करण्यासाठी आपण त्याची फोड करताे. या फोड करून दाखवण्याच्या पद्धतीला ‘विग्रह’ म्हणतात. वर ‘ब’ गटात सामासिक शब्द आहेत, तर ‘अ’ गटात विग्रह आहेत.
