Advertisements
Advertisements
प्रश्न
योग्य पर्याय निवडा:
‘प्रतिक्षण’ या सामासिक शब्दातील समासाचे नाव लिहा.
विकल्प
अव्ययीभाव समास
तत्पुरुष समास
द्वंद्व समास
बहुव्रीही समास
उत्तर
अव्ययीभाव समास
APPEARS IN
संबंधित प्रश्न
समासाचे नाव व सामासिक शब्द यांच्या जोड्या जुळवून लिहा
|
समासाचे नाव |
सामासिक शब्द |
|
(१) तत्पुरुष समास |
(अ) स्त्रीपुरुष, गुणदोष |
|
(२) अव्ययीभाव समास |
(आ) महात्मा, पंचधातू |
|
(३) बहुव्रीही समास |
(इ) प्रतिवर्षी, आजन् |
|
(४) द्वंद्व समास |
(ई) लक्ष्मीकांत, निर्धन |
कंसात समासांची नावे दिलेली आहेत. पुढे दिलेल्या सामासिक शब्दांसमोर त्यापैकी योग्य समासाचे नाव लिहा :
चहापाणी - ____________.
कंसात समासांची नावे दिलेली आहेत. पुढे दिलेल्या सामासिक शब्दांसमोर त्यापैकी योग्य समासाचे नाव लिहा :
जलदुर्ग- ____________.
खालील सामासिक शब्दांचा विग्रह करून समास ओळखा.
दरडोई -
खालील सामासिक शब्दांचा विग्रह करून समास ओळखा.
जीवनशैली -
खालील तक्ता पूर्ण करा.
|
क्र. |
सामासिक शब्द |
विग्रह |
समासाचे नाव |
|
(१) |
झुणका भाकर |
|
|
|
(२) |
|
सूर्याचा अस्त |
|
|
(३) |
|
अक्षर असा आनंद |
|
|
(४) |
प्रतिक्षण |
|
|
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| क्र. | सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| (१) | बावीसतेवीस | ||
| (२) | ठायीठायी | ||
| (३) | शब्दकोश | ||
| (४) | यथोचित |
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून अधोरेखित करा.
वैभव वर्गातील कोणत्याही तासाला गैरहजर राहत नाही.
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून अधोरेखित करा.
नागरिकांनी गरजू विद्यार्थ्यांना यथाशक्ती मदत केली.
खालील वाक्यांतील सामासिक शब्द ओळखून अधोरेखित करा.
शिक्षण प्रक्रियेत पालक, शिक्षक आणि विद्यार्थी हा आदर्श त्रिकोण असतो.
पुढील उदाहरणांचा अभ्यास करून तक्ता पूर्ण करा.
|
अ. क्र. |
सामासिक शब्द |
विग्रह |
विभक्ती प्रत्यय किंवा विभक्ती दर्शक अव्यय |
|
(१) |
लोकप्रिय |
लोकांना प्रिय |
____________ |
|
(२) |
कष्टसाध्य |
कष्टाने साध्य |
____________ |
|
(३) |
चोरभय |
चोरापासून भय |
____________ |
|
(४) |
घरमालक |
घराचा मालक |
____________ |
|
(५) |
नाट्यगृह |
नाट्यासाठी गृह |
____________ |
|
(६) |
वनभोजन |
वनातील भोजन |
____________ |
पुढील वाक्ये अभ्यासून तक्ता पूर्ण करा.
(१) गुप्तहेर वेशांतर करून खऱ्या माहितीचा शोध घेतात.
(२) अतिवृष्टीमुळे ओला दुष्काळ पडला.
(३) काही माणसे केलेल्या कामाचे मानधन घेणे टाळतात.
(४) निळासावळा झरा वाहतो बेटाबेटांतुन.
| अ. क्र. | सामासिक शब्द |
विग्रह |
|
(१) |
____________ |
अन्य असा वेश |
|
(२) |
दुष्काळ |
____________ |
|
(३) |
____________ |
मान हेच धन |
|
(४) |
____________ |
निळा सावळा असा |
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| अ. क्र. | सामासिक शब्द |
समासाचा विग्रह |
समासाचे नाव |
|
(१) |
____________ |
माय आणि लेकरे |
____________ |
|
(२) |
इष्टानिष्ट |
____________ |
____________ |
|
(३) |
____________ |
____________ |
समाहार द्वंद्व |
|
(४) |
____________ |
लहान किंवा मोठे |
____________ |
|
(५) |
घरदार |
____________ |
____________ |
|
(६) |
____________ |
____________ |
इतरेतर द्वंद्व |
|
(७) |
भलेबुरे |
____________ |
____________ |
|
(८) |
कुलूपकिल्ली |
____________ |
____________ |
खालील उदाहरणे अभ्यासा व त्यातील सामासिक शब्द अधोरेखित करा.
काल रात्री आमच्या परिसरात नीरव शांतता होती.
खालील उदाहरणे अभ्यासा व त्यातील सामासिक शब्द अधोरेखित करा.
रावणाला दशमुख असेही संबोधले जाते.
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| अ. क्र. | सामासिक शब्द |
विग्रह |
|
(१) |
______ |
निघून गेले आहेत प्राण ज्याचे असा तो |
|
(२) |
नीरज |
________________________ |
|
(३) |
______ |
प्रमाणासह आहे जे ते |
|
(४) |
गोपाल |
________________________ |
|
(५) |
______ |
माशासारखे आहेत डोळे जिचे अशी ती |
|
(६) |
षडानन |
________________________ |
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
रक्तचंदन - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
पुरुषोत्तम - ______
खालील वाक्य वाचून त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
शाळेत आता हिंदी सप्ताह चालू आहे - ______
खालील वाक्य वाचा आणि त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
ती दोघे बहीणभाऊ आहेत - ______
खालील वाक्य वाचा आणि त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
कष्टाची मीठभाकर आयत्या पक्वानापेक्षा गोड लागते - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
आईवडील - ______
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
सुंठसाखर - ______
खालील वाक्य वाचा आणि त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
कुठलीही गोष्ट स्वीकारण्यापूर्वी सत्यासत्याचा विचार करावा - ______
खालील वाक्य वाचा आणि त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
सभेला चारपाच माणसेच उपस्थित होती - ______
खालील वाक्य वाचा व त्यातील सामासिक शब्द ओळखा.
गरिबास कपडालत्ता द्यावा, अन्नपाणी द्यावे - ______ ______
तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| पालापाचोळा | ______ | ______ |
| केरकचरा | ______ | ______ |
| तीनचार | ______ | ______ |
| खरेखोटे | ______ | ______ |
| कुलूपकिल्ली | ______ | ______ |
| स्त्रीपुरुष | ______ | ______ |
खाली दिलेल्या सामासिक शब्दांचा विग्रह व समासाचे नाव लिहा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| १) इतरेतर द्वंद्व समास | ||
| बहिणभाऊ | ||
| आईवडील | ||
| नाकडोळे | ||
| सुंठसाखर | ||
| कृष्णार्जुन | ||
| विटीदांडू | ||
| कुलूपकिल्ली | ||
| स्त्रीपुरुष | ||
| २) वैकल्पिक द्वंद्व समास | ||
| बरेवाईट | ||
| सत्यासत्य | ||
| चारपाच | ||
| तीनचार | ||
| खरेखोटे | ||
| ३) समाहार द्वंद्व समास | ||
| अंथरूण पांघरूण | ||
| भाजीपाला | ||
| कपडालत्ता | ||
| अन्नपाणी | ||
| पालापाचोळा | ||
| केरकचरा | ||
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| आईवडील | ||
| नवरात्र |
योग्य जोड्या लावा.
| सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| काव्यामृत | अ. इतरेतर द्वंद्व समास |
| पंचारती | ब. कर्मधारय समास |
| इ. द्विगू समास |
खालील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| ______ | उत्तम असा पुरुष | ______ |
| बरेवाईट | ______ | ______ |
पुढील विग्रहावरून सामासिक शब्द व समास ओळखा:
| विग्रह | सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| नफा किंवा तोटा |
पुढील विग्रहावरून सामासिक शब्द व समास ओळखा:
| विग्रह | सामासिक शब्द | समासाचे नाव |
| प्रत्येक घरी |
‘दशदिशा’ या सामासिक शब्दातील समासाचे नाव लिहा.
पुढील सामासिक शब्दांचा विग्रह करून समासाचे नाव लिहा.
विनाकारण
पुढील सामासिक शब्दांचा विग्रह करून समासाचे नाव लिहा.
लोकप्रिय
पुढील सामासिक शब्दांसमोर समासाचे नाव लिहा.
चौघडी
पुढील तक्ता पूर्ण करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह | समासाचे नाव |
| ______ | राष्ट्रासाठी अर्पण | ______ |
| ‘अ’ गट | ‘ब’ गट | |
| 1 | सूर्याचा उदय झाला. | सूर्योदय झाला. |
| 2 | प्रत्येक दिवशी त्याची प्रतिष्ठा वाढत गेली. | दिवसेंदिवस त्याची प्रतिष्ठा वाढत गेली. |
बोलण्याच्या ओघात आपण शब्दातील परस्परसंबंध दाखवणारे विभक्ती प्रत्यय गाळून सुटसुटीत असे जोडशब्द बनवतो. शब्दांच्या अशा एकत्रीकरणाला ‘समास’ असे म्हणतात. शब्दांच्या अशा एकत्रीकरणाने जो जोडशब्द तयार होतो त्याला ‘सामासिक शब्द’ म्हणतात.
समास विग्रह - सामासिक शब्द कोणत्या शब्दांपासून तयार झाला, हे स्पष्ट करण्यासाठी आपण त्याची फोड करताे. या फोड करून दाखवण्याच्या पद्धतीला ‘विग्रह’ म्हणतात. वर ‘ब’ गटात सामासिक शब्द आहेत, तर ‘अ’ गटात विग्रह आहेत.
खालील सामासिक शब्दांचा विग्रह करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह |
| प्रतिदिन | ______ |
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह |
| स्त्रीपुरुष | ______ |
खालील सामासिक शब्दाचा विग्रह करा.
| सामासिक शब्द | विग्रह |
| भाजीपाला | ______ |
