HSC Commerce (English Medium)
HSC Science (General)
HSC Arts (English Medium)
HSC Arts (Marathi Medium)
HSC Commerce (Marathi Medium)
Academic Year: 2023-2024
Date & Time: 19th July 2024, 11:00 am
Duration: 3h
Advertisements
कृतिपत्रिकेसाठी सूचना:
- आकलन कृती व व्याकरण यांमधील आकृत्या किंवा चौकटी पेनाने अथवा पेन्सिलीने व्यवस्थित काढाव्यात.
- स्वच्छता, नीटनेटकेपणा व लेखननियमांनुसार लेखन यांकडे जाणीवपूर्वक लक्ष द्यावे.
खालील उतार्‍याच्या आधारे सूचनेनुसार कृती करा:
परिणाम लिहा -
(१) माणसं अस्वस्थ, उदास होतात तेव्हा - [2]
(य) ...........
(र) ............
(२) पुढील चौकटी पूर्ण करा - [2]
(य) खेळाचा आणि छंदाचा उद्देश्य - ______
(र) पोटापाण्यासाठी करतात तो - ______
|
शिकण्यातला आनंद हा तर आयुष्यभर न संपणारा असतो. शिकलेलं शिकवण्यातही आनंद असतोच. हा आनंद आपण किती घेतो? नाईलाजानं नव्हे, परीक्षा देण्यासाठी नव्हे की कुणावर उपकार म्हणून नव्हे, केवळ स्वतःची हौस म्हणून काही शिकून पाहा. एखादी कला, एखादी भाषा, एखादा खेळ. माणसं स्वत:ची हौस, स्वतःचा छंद विसरू कसा शकतात, हे मला न उलगडलेलं कोडं आहे. खेळाचा आणि छंदाचा उद्देशच केवळ आनंद हा असतो. पोटापाण्यासाठी उद्योग आणि आनंदासाठी छंद इतकं हे साधं गणित आहे आणि छंद म्हणाल तर तो अगदी कुठलाही असू शकतो. वेगवेगळे दगड गोळा करण्याचं किंवा पक्षी निरीक्षणाचं... कसलं कसलं वेड घेतात लोक डोक्यात; पण तेच त्यांच्या आनंदाचं आणि उत्साहाचं रहस्य असतं. आनंद हवा असेल, तर थोडं वेडं व्हावंच लागतं. नेहमी 'शहाणंसुरतं' राहून जमत नाही. शहाणंसुरतं राहायचं असेल, तर वाचनाचा छंद लागतोच. पुस्तकांची सोबत म्हणजे तर अक्षरआनंदाची सोबत. ही सोबत तुम्हाला कधीच दगा देत नाही. या आनंदासाठी टिच्चून पैसे मोजावे लागत नाहीत. तुमचा हा आनंद कुणीच हिरावून घेऊ शकत नाही. सपाटून वाचावं आणि झपाटून जावं. माणसं अस्वस्थ होतात, उदास होतात, तेव्हा परमेश्वराचा धावा करतात. काहीजण अशा वेळी आवडीचं पुस्तक वाचतात, त्यादृष्टीनं पुस्तकाला परमेश्वरच म्हणायला हवं.. |
(३) स्वमत अभिव्यक्ती - [4]
'आनंद हवा असेल, तर थोडं वेडं व्हावंच लागतं', - या विधानाची साधक-बाधक चर्चा तुमच्या शब्दांत करा.
किंवा
'छंदातून आनंद प्राप्ती होत असते', याबाबत तुमचे अनुभव व्यक्त करा. [4]
Chapter:
खालील उतार्‍याच्या आधारे सूचनेनुसार कृती करा:
वैशिष्ट्ये लिहा -
(१) व्यंगचित्रांच्या भाषेची वैशिष्ट्ये – (2)
(य) .................
(र) ..................
(२) आई-मुलाच्या नात्याची वैशिष्ट्ये (2)
(य) .................
(र) ..................
|
अशी अनेक चित्रं काढता काढता एका क्षणी माझ्या लक्षात आलं, की व्यंगचित्रं ही नि:शब्द भाषा आहे. त्या रेषांना शब्द नाहीत; पण तरीही ती एक प्रभावी भाषा आहे. मला वाटतं तशी ती खरंच भाषेइतकी संवादी आहे का हे अजमावण्यासाठी म्हटलं, घेऊ अनुभव! माझे हे खेळ सुरू झाले. एखादी सुंदर काव्यात्म कल्पना व्यंगचित्रातून व्यक्त करता येते का? तर उत्तर आलं' येते.' मी हे स्वत: अनुभवलं. व्यंगचित्रातून एखादया माणसाबद्‌दलची भावना व्यक्त करता येते का? तर तीही येते. शब्दांतूनसद्‌धा ती व्यक्त होणार नाही इतकी छान करता येते. व्यंगचित्राच्या भाषेला जी मार्मिकता आहे ती शब्दाहून प्रभावी आहे. अशी जी काव्यात्म चित्रं मी रेखाटली त्यातलं एक 'आई' विषयी सारं काही सांगण्यासाठीच होतं. आईचं नातं हे सगळ्या जगातलं एकमेव खरं आणि सुंदर नातं आहे. बाकीची नाती ही जोडलेली असतात. माणसांमध्ये मला जर कुठे ईश्वराचा अंश दिसत असेल तर तो आईमध्ये दिसतो. हे नातं मला कसं दिसतं हे व्यक्त करण्यासाठी मी जे चित्रं काढलेलं होतं, त्यात उन्हाळ्यातला वैशाख वणवा आहे. त्यात एक सुकलेलं झाड पण आहे. एकही पान नसलेल्या त्या झाडाच्या फांदीवर एका पक्ष्यानं घरटं केलेलं आहे. त्या घरट्यात चोच उघडून आकाशाकडे बघणारी तीनचार पिल्लं आहेत आणि त्या पिल्लांची कणसदृश्य आई पार आकाशात गेलीय. दूरवर सापडलेला एक पावसाचा ढग ती चोचीनं घरट्याच्या दिशेनं ओढून आणतेय, आता आई हे नातं मी कितीही शब्द वापरले तरी या चित्रासारखं मला व्यक्त करता येणार नाही. हे व्यक्त झालं असेल तर हा मोठेपणा माझा नाही. |
(३) स्वमत अभिव्यक्ती: (4)
'एखादे व्यंगचित्र हे प्रत्यक्ष भाषेपेक्षा संवादाचे प्रभावी माध्यम असू शकते', हे विधान तुमच्या शब्दांत स्पष्ट करा.
किंवा
आई कुटुंबाचा कणा असते', याबाबत तुमचे मत लिहा.
Chapter:
खालील उताऱ्याच्या आधारे सूचनुसार कृती करा.
|
फिरण्याच्या व्यायामामुळे आपले स्नायू आपले होतात, खुलतात. आपल्याशी संवाद करायला लागतात. आपल्या शरीराशी त्यांचं तुटलेलं नातं पुन्हा जुळतं. शरीराचा सूर लागतो. चालताना पावलांची लय श्वासासोबत जोडायची. तीन पावलं श्वास घ्यायचा, चार पावलं सोडायचा. श्वास, पावलं, शरीर व मन सर्व एका लयीत येतात. चालण्याचं एक गाणंच होतं! सोबतचं बाहेर दिसणारं विश्‍वदेखील विलक्षण परिणाम करून जातं. उंच झाडं, दूरवरचे ढग, लांबचं क्षितिज यांमुळे नजरेचा विस्तार वाढतो, तिला विशालतेचं परिमाण मिळतं. सहसा आपल्या नजरेचा विस्तार ऑफिसच्या केबिनचं दार, लोकलच्या डब्याच्या भिंती किंवा बेडरूमचं छत यांनी मर्यादित होतो. इन-मिन पंधरा फुटांचं क्षितिज ! हळूहळू मनही पंधरा फुटांनी मर्यादित होत असावं. फिरायला गेल्यावर अवघं जंगल, अवघं आकाश, अवघा सूर्य आपल्या डोळ्यांच्या कवेत येतो. डोळ्यांचं क्षितिज विस्तारतं. हळूहळू मनाच्या क्षितिजात हे सर्व विश्व मावायला लागतं - तेवढ्या क्षणांपुरतं का होईना! |
(१) कृती करा: (२)
फिरण्याच्या व्यायामाचे दोन परिणाम –
(य) ……………
(र) ……………
(२) चौकट पूर्ण करा: (२)
चालताना एका लयीत येणारे घटक:
Chapter:
खालील कवितेच्या आधारे सूचनेनुसार कृती करा:
|
रंगुनी रंगांत साऱ्या रंग माझा वेगळा! कोण जाणे कोठुनी ह्या सावल्या आल्या पुढे; राहती माझ्यासवें हीं आसवें गीतांपरी; कोणत्या काळीं कळेना मी जगाया लागलों सांगती ‘तात्पर्य’ माझें सारख्या खोट्या दिशा: माणसांच्या मध्यरात्रीं हिंडणारा सूर्य मी: |
(1) खालील अर्थाच्या ओळी कवितेतून शोधून लिहा: (2)
- सर्वांमध्ये मिसळून माझे वेगळेपण जपतो.
काव्यओळ ...................... - आयुष्याने माझीच का बरे फसगत केली.
काव्यओळ ......................
(2) एका शब्दात उत्तरे लिहा. (2)
- कवीसवें राहणारी - ......
- माणसांच्या मध्यरात्री हिंडणारा - ......
(3) अभिव्यक्ती: (4)
समाजात स्वत:चे वेगळेपण जपण्यासाठी प्रयत्न करावेच लागतात, सोदाहरण स्पष्ट करा.
Chapter:
खालील ओळींचा अर्थ लिहा:
कणस भरूं दे जिवस दुधानें
देठ फुलांचा अरळ मधानें
कंठ खगांचा मधु गानानें
आणीत शहारा तृणपर्णां
Chapter:
अंगणात थांबलेल्या तुझ्या प्रेयस चांदण्याला
दार उघडून आत घेण्याचेही भान नाही ग तुला
बागेतली ती अल्लड जाईही पेंगुळतेय तुझी वाट पाहून पाहून
पण तू, तू मात्र झालीस अस्तित्वहीन प्राण हरवलेली पुतळी,
वरील ओळींतील भावसौंदर्य स्पष्ट करा.
Chapter:
खालील ओळींचे रसग्रहण करा.
उन्हातान्हात, रोज मरते
बाई मरते
हिरवी होऊन, मागं उरते
बाई उरते
खोल विहिरीचं, पाणी शेंदते
बाई शेंदते
रोज मातीत, मी ग नांदते
बाई नांदते
Chapter: [0.0102] रोज मातीत (कविता)
खालील उतार्‍याच्या आधारे सूचनेनुसार कृती करा:
(१) एका वाक्यात उत्तरे लिहा:
(य) मराठीत सर्वाधिक वाचल्या जाणार्‍या वाङ्मय प्रकाराचे नाव लिहा. (१)
(र) कथेचे मुख्य वैशिष्ट्य लिहा. (१)
|
मराठी कथा विलक्षण मनोरंजक आहे. तिची खुमारीच मोठी न्यारी आहे. मराठीत सर्वांत जास्त वाचला जाणारा साहित्यप्रकार म्हणजे 'कथा' होय. दिवाळी अंकांमध्ये कथेला मानाचे पान दिले जाते, ते तिच्या मनोरंजकता या वैशिष्ट्यामुळे. आबालवृद्ध कथा सांगण्याचा आणि ऐकण्याचा आनंद मनमुराद लुटतात तो तिच्या या मनोरंजकतेमुळेच. मनोरंजनाची कितीतरी अत्याधुनिक साधने - उदा., टी. व्ही. वगैरे खूप नंतर उदयास आली; पण पहिला मान कथेचाच. कथा सर्वांनाच हवीहवीशी वाटते याचे कारण तिच्या मनोरंजकतेत दडले आहे. मुले तर गोष्ट सांगण्यासाठी भंडावून सोडतात. मोठी माणसेही याला अपवाद नसतात. माणूस गोष्टीवेल्हाळ झाला तो तिच्या 'मनोरंजकता' या वैशिष्ट्यामुळेच. मनोरंजकतेप्रमाणेच मनावर संस्कार करण्याचीही जबरदस्त ताकद कथेत असते. कथेच्या माध्यमातून 'मूल्यविचार' रुजवता येतात. कथा प्रेरणा, स्फूर्ती, बोध, ज्ञान देते. मानवता, सत्य, समता, न्याय, स्वातंत्र्य, बंधुभाव, औदार्य, धैर्य, श्रमनिष्ठा, संवेदनशीलता, दया, सहकार्य अशा कितीतरी मूल्यांचा संस्कार कथा करते. मानवी मूल्यांची कदर करणारी आदर्श व्यक्तिमत्त्वे कथावाङ्मयात जागोजागी आढळतात. |
(२) कथेच्या माध्यमांतून वाचकांच्या मनावर केले जाणारे मूल्यसंस्कार लिहा. (२)
Chapter:
अनुला समाज कसा समजून घ्यायचा आहे, ते थोडक्यात स्पष्ट करा.
Chapter: [0.0301] शोध
स्वमत:
बोर्डिंगात शिकत असलेल्या व शिकून गेलेल्या विद्यार्थ्यांचे बापू गुरुजींबद्दल असलेले प्रेम तुमच्या शब्दांत लिहा.
Chapter: [0.0302] गढी
‘गढी’ कथेच्या शीर्षकाची समर्पकता स्पष्ट करा.
Chapter: [0.0302] गढी
Advertisements
खालील मुद्द्यांच्या आधारे मुलाखत कशी घ्यावी, ते थोडक्यात लिहा.
मुलाखतीची सुरुवात ........ मुलाखतीचा मध्य ........ दिमाखदार ........ संवादाला मुलाखतीचा समारोप ........ श्रोत्यांपर्यंत मुलाखत ......... पोहोचणे.
Chapter:
खालील मुद्द्यांच्या आधारे माहितीपत्रकाची रचना वैशिष्ट्ये स्पष्ट करा.
माहितीला प्राधान्य ............ उपयुक्तता ............ वेगळेपण ............ आकर्षक मांडणी ............ भाषाशैली.
Chapter: [0.04019999999999999] माहितीपत्रक
खालील मुद्द्यांच्या आधारे वृत्तलेख लिहिताना विचारात घ्यावयाच्या बाबी स्पष्ट करा.
वाचकांची अभिरूची ............. तात्कालिक महत्त्व ............. वेगळेपणा ............. वाचकांचे लक्ष वेधणे ............. वृत्तलेखाची शैली.
Chapter: [0.0404] वृत्तलेख (फिचर रायटिंग)
खालील मुद्दयांच्या आधारे अहवाल लेखनाची वैशिष्टये लिहा.
वस्तुनिष्ठता आणि सुस्पष्टता ............. अहवाल लेखनाची विश्वसनीयता .............. लेखनातील सोपेपणा शब्दमर्यादा ............. नि :पक्षपातीपणा.
Chapter:
किती अफाट पाऊस पडला काल !
वरील वाक्याचे योग्य विध्यर्थी वाक्य ओळखून लिहा.
काल काय कमी पाऊस पडला का?
काल कमी पाऊस पडला.
काल खूप पाऊस पडला.
काल खूप पाऊस पडला नाही.
Chapter:
सूचनेनुसार सोडवा. (होकारार्थी वाक्य करा.)
चैनीच्या वस्तू स्वस्त नसतात.
Chapter:
Advertisements
'खरेखोटे' या सामासिक शब्दातील समास ओळखून लिहा.
कर्मधारय समास
विभक्ती तत्पुरुष समास
वैकल्पिक द्वंद्व समास
द्विगू समास
Chapter:
कलाकाराने शिल्प घडवले.
या वाक्यातील प्रयोग ओळखून लिहा.
कर्तरी प्रयोग
कर्मणी प्रयोग
भावे प्रयोग
यांपैकी नाही
Chapter:
'भावे प्रयोग' असलेले वाक्य शोधून लिहा.
सैनिकाने शत्रूला सीमेवर रोखले.
गाय गोठ्यात परतली.
पक्षी घरट्यात परतले.
रमेश पुस्तक वाचतो.
Chapter:
होई जरी संतत दुष्टसंग
न पावती सज्जन सत्त्वभंग;
असोनिया सर्प सदाशरीरीं;
झाला नसे चंदन तो विषारी.
वरील काव्यपंक्तीतील अलंकार ओळखून लिहा.
अनन्वय
अतिशयोक्ती
अर्थान्तरन्यास
अपन्हुती
Chapter:
या वाक्यातील उपमेय ओळखा.
या दानाशी या दानाहुन
अन्य नसे उपमान
Chapter:
'मळभ दूर होणे' या वाक्प्रचाराचा अर्थ खालील पर्यायांतून ओळखून लिहा:
आकाश लख्ख होणे.
गैरसमज दूर होणे.
मन मोकळं होणे.
मनाला हुरहुर वाटणे.
Chapter:
खालील वाक्प्रचारांचा अर्थ लिहून वाक्यांत उपयोग करा.
मनातील मळभ दूर होणे.
Chapter: [0.06] अतिरिक्त व्याकरण
खालील विषयांवर निबंधलेखन करा.
वर्णनात्मक निबंध
पहाटेचे सौंदर्य.
Chapter: [0.050199999999999995] लेखन : निबंधलेखन
खालील विषयावर सुमारे २०० ते २५० शब्दांत निबंध लिहा:
माझे आवडते शिक्षक
Chapter: [0.050199999999999995] लेखन : निबंधलेखन
खालील कोणत्याही विषयावर सुमारे २०० ते २५० शब्दांत निबंध लिहा.
भ्रमणध्वनीचे (मोबाईलचे ) मनोगत
Chapter:
खालील विषयांवर निबंध लेखन करा.
कल्पनाप्रधान निबंध
सूर्य मावळला नाही तर...
Chapter: [0.050199999999999995] लेखन : निबंधलेखन
खालील विषयावर सुमारे २०० ते २५० शब्दांत निबंध लिहा.
युग आहे माहिती तंत्रज्ञानाचे!
Chapter:
Submit Question Paper
Help us maintain new question papers on Shaalaa.com, so we can continue to help studentsonly jpg, png and pdf files
Maharashtra State Board previous year question papers 12th Standard Board Exam Marathi with solutions 2023 - 2024
Previous year Question paper for Maharashtra State Board 12th Standard Board Exam -2024 is solved by experts. Solved question papers gives you the chance to check yourself after your mock test.
By referring the question paper Solutions for Marathi, you can scale your preparation level and work on your weak areas. It will also help the candidates in developing the time-management skills. Practice makes perfect, and there is no better way to practice than to attempt previous year question paper solutions of Maharashtra State Board 12th Standard Board Exam.
How Maharashtra State Board 12th Standard Board Exam Question Paper solutions Help Students ?
• Question paper solutions for Marathi will helps students to prepare for exam.
• Question paper with answer will boost students confidence in exam time and also give you an idea About the important questions and topics to be prepared for the board exam.
• For finding solution of question papers no need to refer so multiple sources like textbook or guides.
